تحليل تطبيقي تفاوت گزارش غيبت نزد نعماني، شيخ صدوق و شيخ طوسي

با ورود به دوره غيبت، تأليفات درباره مهدويت شكل متفاوتي به خود گرفت. از جمله غيبت‌نويسان در دوره غيبت صغري و ابتداي غيبت كبري، نعماني، شيخ صدوق و شيخ طوسي هستند. به رغم محور اشتراك در هر سه اثر كه حديثي بودن آن‌هاست تفاوت‌هايي در شيوه نگارش موجود است. نگاه كلي به اين سه اثر بيان‌كننده حقايقي از سير تحول و باروري انديشه مهدويت است كه به شدت متأثر از فضاي موجود و جو حاكم بر هر دوره مي‌باشد. به نظر مي‌رسد ماهيت بحث در هر يك از سه كتاب يك روند تدريجي از نقلي صرف به كلام نقلي، جدلي و كلام عقلي را سپري كرده است. در اين مقاله كه به صورت كتابخانه‌اي و تحليل محتوا صورت گرفته، علاوه بر بررسي روش‌شناسانه هريك از آثار، مقايسه تطبيقي ميان اين سه روش نيز مورد توجه قرار گرفته است. سه روش متفاوت در اين آثار ارائه شده است به طوري كه براساس اين روش‌ها مي‌توان گفت نعماني حافظ انديشه براساس نقل صرف، صدوق مبيّن انديشه به لحاظ بازخواني دوباره متون و نقل تاريخي و روايي و طوسي مدافع آن به صورت گفتگوي انتقادي براساس استدلال، خود را نشان داده‌اند. از اين ميان ميزان اقناع بخشي كتاب صدوق به اين جهت كه از تمام شيوه‌هاي موجود نقلي، تاريخي و استدلال كلامي در كنار يكديگر بهره گرفته است در صدر قرار مي‌گيرد