مرز اقتباس و تضمين با رويكرد اثرپذيري از قرآن

از زماني كه قرآن كريم، اين معجزۀ الهي بر پيامبر اكرم نازل شد، اديبان و سخنوران ادب فارسي همچون ديگر ملل، از نظر لفظي و معنوي، از اين روح هستي‌بخش بهره‌ها جسته‌اند و آثار خود را به وسيلۀ آن زينت بخشيده‌اند. علماي علوم بلاغي اين اثرپذيري‌ها را كه گاه آشكار و گاه پنهان بوده‌است، به نام‌هاي اقتباس، تضمين، تلميح، حل و... ناميده‌اند. با پژوهش در كتاب‌هايي كه به اثرپذيري از قرآن با توجه به صنايع ادبي پرداخته‌اند و نيز مثال‌هاي ارائه‌شده در آن‌ها، به نظر مي‌رسد كه بعضي دو صنعت «اقتباس» و «تضمين» را يك صنعت به حساب آورده‌اند و تفاوتي بين آن دو قائل نشده‌اند. در اين مقاله، با جستجو در كتاب‌هاي بلاغي و ادبي و نيز در شواهد مثال، تفاوت اقتباس و تضمين و مرز بين آن دو مشخص مي‌گردد.