نقد و بررسي نظريه استقلال اخلاق كانت با تكيه بر مباني اخلاق اسلامي در كلام امام علي(ع)

اعتقاد به تعميم پذيري و استقلال اخلاق كه از اصول اساسي نظريه اخلاقي كانت است، قرن ها قبل از او به بهترين نحو ممكن، به‌وسيله امام علي(ع) تبيين شده است. با مطالعات توصيفي تحليلي و مقايسه سخنان امام علي(ع) با ديدگاه كانت اثبات مي شود كه ميان اين دو ديدگاه وجوه اشتراك و اختلاف زيادي وجود دارد؛ نقـص هاي ديـدگاه كانت در اين خصوص، در سخـنان حكيمانه امام علي(ع) ديده نمي شود: كـانت، اصل تعمـيم پذيري را صرفاً از بعد اثباتي مدنظر قرار مي دهد؛ اما امام علي(ع) هر دو بعد اثباتي و سلبي را در نظر مي گيرد. كانت در خصوص استقلال اخلاق از اموري مانند غايات، الگوها، اميال و امر و نهي الهي، به شدت مطلق نگر است و در حقيقت مرتكب افراط مي شود؛ اما امام علي(ع) از هرگونه افراط و تفريط در اين خصوص مبرّا است. اين وجه امتياز به هدف اين دو از اخلاق برمي‌گردد؛ كانت اخلاق را براي اخلاق مي خواهد؛ اما امام علي(ع) اخلاق را براي تقرّب به كمال مطلق يعني خدا. او وجود هرگونه الگوي كامل اخلاق را انكار مي­كند؛ اما امام علي(ع) آن را مي‌پذيرد. اين پژوهش ضمن اثبات فضيلت ديدگاه اخلاقي امام علي(ع) بر مكاتب بشري، الگويي براي پژوهشگران فلسفه اخلاق جهت بررسي اصول اخلاقي در كلام اولياي دين است.