رويكردي روش شناختي به الگوها و مطالعات اطلاع يابي: مقايسه وضعيت داخل و خارج از كشور

Comparative Study of Methodological Approach to Models and studies of Information Seeking Behavior of Iranian Researchers

زمينه و هدف: اين مقاله، بنا دارد تا از طريق بررسي روش‌شناختي برخي از شاخص‌ترين پژوهش‌هاي صورت‌گرفته در حوزه رفتار اطلاع‌يابي در خارج از كشور و تدقيق در مراحل معرفي الگوهاي اطلاع‌يابي مورد بررسي، چشم اندازي هر چند مختصر پيش روي پژوهشگران ايرانيِ اين حوزه قرارداده و امكان مقايسه وضعيت روش‌شناختي اين‌گونه مطالعات را در داخل و خارج از كشور فراهم آورد. روش: در مطالعه حاضر سعي شده تا به روش اسنادي، و بررسي متونِ نگاشته‌شده در حوزه‌هاي مرتبط با هريك از الگوهاي اطلاع‌يابي، خاستگاه‌هاي روش‌شناسانه هر الگو، به صورت جداگانه، مورد تحليل قرارگيرد. يافته‌ها: بررسي‌ها حكايت از آن دارد كه پژوهشگران ايراني، در مطالعات اطلاع‌يابي خويش، از سنّت روش‌شناختي حاكم بر پژوهش‌هاي تأثيرگذار اين حوزه، كه عمدتاً مبتني بر رعايت اصل تنوع روش‌شناختي هستند، غافل بوده و رويكردي كليشه‌اي (و گاه الگوبرداري صِرف از آثار ديگران) را در دستوركار قرارداده‌اند. نكته تناقض‌آميز قضيه اينجا است كه اين بي‌اعتنايي، در شرايطي صورت مي‌پذيرد كه پژوهشگران ايراني، بارها و بارها در بخش پيشينه مطالعات خود، به پژوهش‌هاي تأثيرگذار گذشته ارجاع مي-دهند بي‌آنكه اندك نگاهي به روش‌هاي بكارگرفته از سوي آن‌ها داشته باشند. نتيجه‌گيري: به كمك مطالعه‌ي آثار نگاشته‌شده در زمينه روش و روش‌شناسي‌هاي پژوهش در امتداد گستره وسيعي از رشته‌هاي علمي، مي‌توان به شيوه‌ي استقرائي، به فهرستي از روش‌هاي علمي دست‌يافت و آن‌ها را به تناوب، در قالب پژوهش‌هاي مستقل، به بوته آزمايش نهاد تا ميزان توانمندي آن‌ها در مطالعاتي همچون مطالعات كاربران به اثبات برسد. كليد مشكلات موجود، ايجاد تنوع روش‌شناختي است.

Background and Aim: The aim of this article is to revise the methodological status of some of the most prominent studies and models in the field of Information Seeking Behavior in order to provide Iranian researchers with a brief comparative perception of the field. Method: A literature review approach is applied to identify the research methods and historical origins of each study related to the realm of ISB. Results: Research studies suggest that Iranian researchers - in their information seeking endeavors - have been unaware of the methodological tradition of the most prominent studies in this capacity, which are mainly based on the principle of methodological diversity and most of time have been imitating the methodological approach of other researchers in a stereotyped manner. Conclusion: By deliberating the books written on the subject of study and research methodologies across a wide range of scientific disciplines, one can in a deductive manner, grasp a list of scientific methods in the form of independent researches to test the extent of their capabilities. The main Key to current problems is methodological diversity