كاخ جهان نما و مدخل ورود به خيابان چهارباغ در اسناد تصويري و نوشتاري دوران صفوي تا پهلوي

خيابان چهارباغ در طي گسترش شهر اصفهان در زمان شاه عباس اول در خارج از باروي قديم شهر احداث گرديد. در ابتداي شمالي خيابان، كه محل ورود از دولت خانه به خيابان بود، كاخي به نام جهان‌نما، آن نيز به امر شاه عباس، ساخته شد. با سقوط سلسله صفوي و حمله افغان ها و در دوره قاجار، به طور خاص با حكومت ظل السلطان، بسياري از آثار ارزشمند دوران صفوي، از جمله آثار مذكور، به بهانه هاي مختلف تخريب شد. همچنين تغييرات رخ داده در دوره پهلوي و دوران اخير باعث شد تا محل دقيق كاخ و شروع خيابان چهارباغ نامشخص گردد. اين بخش از شهر صفوي شامل كاخ جهان‌نما و فضاي شمالي، يعني محل ورود به كاخ، و فضاي جنوبي آن، يعني شروع خيابان چهارباغ، در دوره صفوي در نوشته هاي تعدادي از سياحان اروپايي شرح داده شده و در دوره قاجار، تا قبل از تخريب بنا، توصيفات و تصاويري از آن در منابع قابل دسترس است. در ميان اين مدارك، اسناد تصويري تهيه شده از كاخ در دوره صفوي و قاجار و محدوده دولت‌خانه در دوره پهلوي اهميت ويژه‌اي دارند و بررسي و مقايسه آن‌ها مي‌تواند بسياري از نانوشته‌هاي تاريخي را آشكار كند و اعتبار آن‌ها را مورد سنجش قرار دهد. نوشته حاضر با بررسي منابع مكتوب و اسناد تصويري از دوره صفوي تا دوره پهلوي سعي در روش كردن وضعيت محدوده مذكور داشته است. اين اطلاعات كمك شاياني در پيشبرد طرح باستان شناختي صورت گرفته در محل داشت كه طي آن، علاوه بر شواهد كاخ جهان‌نما، داده‌هايي از بخش شمالي و جنوبي كاخ مربوط به دوران قبل و بعد از صفويه نيز به دست آمد.