ايرانيّات كتاب الاوائل ابوهلال عسكري

ابوهلال عسكري از اديبان ايراني الاصل ولي عربي نويسي است كه در سدۀ چهارم هجري در خوزستان زاده شد. او نيز، همانند ديگر ايرانيان ‌همعصرش، زبان عربي را براي نگارش آثار خود برگزيد و تأليفاتي  مانند كتاب الاوائل را به آن زبان نوشت. الاوائل كتابي است تاريخي و ادبي كه ابوهلال آن را در بيان نخستين رويدادهاي منسوب به اقوام و افراد مختلف نگاشته است. وي در باب نهم، كه به «عجم» اختصاص دارد، گزارش هايي را دربارۀ ايرانيان و آيين هاي آنان در دوران پيش از اسلام، به‌ويژه عصر ساساني، بازگو مي كند كه بسيار درخور توجه است. ايراني بودن او و پيشينۀ آشناييش با زبان فارسي سبب گشته كه ملاحظاتي شايان بررسي دربارۀ معنا و ريشۀ كلماتي چون مهمان و مهرگان بيان كند. همين امر، در كنار پاره اي از گزارش هاي كتاب كه شايد در ديگر آثار تاريخي و ادبيِ عربي و فارسي بي مانند باشد، بدان اهميتي دوچندان بخشيده است. اما بر اساس بررسي هاي نويسندگان، تاكنون از اين اثر و اطلاعات آن در پژوهش هاي ايرانشناسي بهره گرفته نشده، چراكه ناآشناييِ پژوهشگران با كتاب مذكور به گمنام ماندنش انجاميده است. از اين ‌رو، در اين مقاله  كوشش شده كه بعد از معرفي اجمالي ابوهلال عسكري، آن دسته از گزارش هاي وي در كتاب الأوائل كه با ايران و ايراني پيوند دارد، افزون بر ترجمه، بررسي و شرح شود.