نگاهي تطبيقي به دخمه زرتشتيان در ايران و هند و جنبه‌هاي آييني و ديني ساخت دخمه در سنت پارسيان

زرتشتيان را رسم بر اين بود كه مردگان خود را براي تدفين در دخمه مي نهادند. دخمه هاي اوليه آنان بنايي بسيار ساده بر ديوارۀ كوه بود. از دورۀ اسلامي دخمه هاي دست ساز از خشت و سنگ پديد آمد كه به برج شهره شد. در هند، زرتشتيان مهاجر موسوم به پارسيان، رسم دخمه نشاني را حفظ كردند. با گذشت زمان، پارسيان دخمه هاي جديدتري مطابق با هواي مرطوب هند ساختند. رسم بنيان دخمۀ پارسيان تانا خوانده مي شود. اجزاي اين مراسم شامل گذاشتن شالوده و تقديس بناي دخمه است كه در آن اصولي همچون كوبيدن سيصد و يك ميخ بر زمين و گرداندن طنابي پنبه اي به گرد اين ميخ ها رعايت مي شد. شرح اين مراسم در متوني چون روايات فارسي و متن پهلوي وجركرد ديني ضبط شده است. از اواسط سدۀ نوزدهم رسم دخمه نشاني متأثر از جريان روشنفكري ديني در ايران منسوخ شد و در هند به چالش ميان مذهبي هاي تندرو و اصلاح‌طلـب پارسي تبديل شد. در اين پژوهـش، انواع دخمه هاي زرتشتي بررسي و سير تحول بناي دخمه با تكيه بر جـنبه هاي آييني و ديني آن ارزيـابي مي شود و به موقعيت دخمه هاي زرتشتي در عصر حاضر نيز توجه خواهد شد.