سرنخ هاي جديدي از رويدادهاي تاريخي در سرپل ذهاب در اواخر هزارۀ سوم پ.م با نگاهي به نقش برجسته آنوباني ني

نقش برجسته آنوباني­ني در شهرستان سرپل­ ذهاب از جمله قديمي­ترين نقوش برجسته سنگي در ايران است كه در سال 1836 راولينسون آن را شناسايي كرد و در سال 1896 دمورگان نخستين طرح را از آن منتشر نمود. اين نقش برجسته در امتداد شاهراه مهم و راهبردي معروف به شاهراه خراسان بزرگ قرار دارد كه ارتفاعات زاگرس مركزي را به دشت­هاي پست ميانرودان متصل مي­كند. وجود يك كتيبه در زير اين نقش بر اهميت آن افزوده است. اين كتيبه ما را با جزئيات نقش و افراد حك‌شده بيشتر آشنا مي­كند. با توجه به اين­كه اين نقش برجسته مربوط به يكي از حاكمان قدرتمند لولوبي به نام آنوباني­ني بوده است، نام اين نقش برجسته نيز به نام آنوباني­ني معروف شده است. چون اين نقش طي چند مرحله دستخوش تغييراتي شده است، در اين مقاله سعي شده تا درباره اين تغييرات بحث شود و درباره نقش اسير اضافه­شده در انتهاي نقش برجسته، ماهيت اين نقش و ارتباط نقش برجسته آنوباني­ني با نقش برجسته ايدين­سين، كه روبه­روي آن قرار دارد، تفسيري روشن عرضه گردد. به نظر مي­رسد اين نقش برجسته را آنوباني­ني بر روي كوه باتير حك‌ كرده، اما رقيبان منطقه­اي لولوبي­ها، يعني سيمورومي­ها، در آن تغييراتي داده­اند.