توزيع شكل‌هاي شيميايي آهن در تعدادي از خاك‌هاي استان گلستان

آهن يكي از عناصر كم مصرف ضروري براي گياه است. شكل هاي مختلف عناصر خاك از نظر واكنش پذيري و زيست فراهمي به طور چشمگيري با يكديگر متفاوتند. هدف از اين تحقيق، مطالعه توزيع شكل‌هاي مختلف آهن در بين اجزاي مختلف خاك و روابط اين اجزاي فلزي با برخي ويژگي‌هاي خاك و پاسخ گياهي بود. بدين منظور آزمايشي روي 10 نمونه خاك تهيه شده از مناطق مختلف استان گلستان با ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي مختلف انجام شد. جزءبندي آهن خاك به وسيله روش‌ عصاره‌گيري دنباله اي تعيين گرديد. همچنين براي بررسي رابطه ميان شكل‌هاي مختلف آهن خاك با ماده خشك، غلظت و جذب آهن، آزمايشي گلداني روي سويا رقم ويليامز ((Glycine max cv. Williams به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي كه فاكتور اول تعداد 10 نوع خاك و فاكتور دوم دو سطح كودي سكوسترين آهن (0 و 20 ميلي گرم آهن بر كيلوگرم) بود، در سه تكرار انجام گرديد. نتايـج نشـان داد كه در خاك هاي مورد مطالعه، ترتيب مقادير شكل هاي شيميايي آهن به صورت زير بـود: كربناتي تبادلي ماده آلي اكسيدهاي منگنز اكسيدهاي آهن بي‌شكل اكسيدهاي آهن متبلور باقي‌مانده. آهن قابل استخراج با DTPA با اجـزاي تبادلـي، متصل به اكسيـدهاي منگـنز و اكسيـدهاي آهـن متبلور (به ترتيب **54/0r=، **60/0r= و *41/0r=) همبستگي مثبت معني‌داري نشان دادند. مصرف سكوسترين آهن باعث افزايش شاخص كلروفيل، غلظت و جذب آهن اندام هوايي شد. جزء متصل به ماده آلي با وزن خشك (**41/0r=) و تعداد برگ كلروزي (*33/0r=) به ترتيب همبستگي مثبت و منفي معني داري نشان دادند. جزء متصل به اكسيدهاي منگنز با جذب آهن (*35/0r=) و شاخص كلروفيل برگ سالم (**37/0r=) و برگ پاييني (**53/0r=) همبستگي مثبت و معني داري نشان داد. شكل هاي تبادلي (**51/0r=)، متصل به ماده‌آلي (*37/0r=)، باقي مانده (**57/0r=) و آهن كل (*46/0r=) خاك همبستگي مثبت معني داري با درصد رس خاك نشان دادند. عصاره گيري ساده با DTPA به تنهايي قادر به برآورد آهن قابل جذب گياه نيست، بنابراين، شكل‌هاي مختلف آهن و ميزان رس خاك نيز در اين زمينه بايد مدنظر قرارگيرند.