بررسي رفتار جذبي فسفر در خاك هاي زراعي منطقه خوي

ففسفر يكي از عناصر غذايي ضروري براي تغذيه گياه است كه ميزان جذب آن توسط گياه به وسيله واكنش‌هاي انحلال، رسوب و جذب و واجذب كنترل مي‌شود. به منظور بررسي رفتار جذب فسفر در خاك‌هاي منطقه خوي، آزمايشات جذب به صورت بچ (Batch) با 60 نمونه خاك زراعي و 9 غلظت‌ اوليه فسفر بين Lmg^-1 0-30 در قدرت يوني 0.01 مولار CaCl2 انجام گرفت. پس از تعادل، مقدار فسفر باقيمانده در محلول اندازه گيري و داده هاي آزمايشي با مدل هاي لانگ موير، فروندليچ و تمكين برازش يافتند. بر اساس ضريب تبيين (R2) و خطاي استاندارد برآورد (SE)، مدل لانگ موير در مقايسه با مدل هاي فروندليچ و تمكين برازش نسبتا خوبي با داده هاي آزمايشي نشان داد. ميزان حداكثر جذب تك لايه‌اي لانگ موير (qmax) بين 135 تا 486 mg kg^-1 و پارامتر انرژي جذب لانگ موير (KL) بين 0.09 تا 0.52 L mg1 متغير بود. همچنين پارامترهاي ظرفيت (KF) و شدت جذب (n) فروندليچ نيز متفاوت بود و بين 123/4-16/0 mg kg^-1 و 1/1-2/4 و پارامتر‌هاي A و KT تمكين نيز به ترتيب بين 196/3-10/3 mg kg^-1 و 17/3-88/7 L kg^-1 قرار گرفتند. بيشترين مقدار qmax، KF و A در خاك‌هايي با درصد رس و كربنات كلسيم زياد مشاهده شد و بين پارامترهاي جذب معادلات با ميزان رس (r=0.70**) و كربنات كلسيم (r=0.65**) همبستگي معني داري بدست آمد. نتايج نشان داد كه مقدار غلظت تعادلي فسفر (EPC) در دامنه‌ي 0/01-0/98 mgl^-1 با مقدار متوسط 0.35 mgl^-1 قرار داشت. همچنين بين EPC و فسفر قابل استخراج با بي‌كربنات سديم بيشترين همبستگي معني دار وجود داشت (r=0.90**). مقدار ظرفيت بافري فسفر (PBC) نيز در دامنه‌ي 3.2 تا122.4 mg kg^-1 با متوسط مقدار 33.5 قرار داشت. تجزيه‌ي آماري نشان داد كه PBC با ميزان رس (r=0.80**) و كلسيم كربنات (r=0.43**) ارتباط مثبت و معني دار دارد.