تأملي در صورت‎بندي دلالت‎هاي سياسي آيه«اولوالامر» با تأكيد بر تفاسير معاصر شيعه

آيه اولوالامر(نساء(4): 59) از راهبردي‎ترين آيات قرآن است كه امكان تفسير موضوعي ـ اجتهادي آن در راستاي بسط عرصه سياست دين شناخت وجود دارد. دو رهيافت در ميان عالمان و تفاسير شيعي نسبت به تفسير آن به چشم مي‎آيد: تفسير نخست كه قدمت و غلبه بيشتري دارد، با استدلال به اطلاق اطاعت اولوالامر معتقد به انحصار آن به معصومان است. رهيافت ديگر كه مقاله درصدد تقويت آن است، نگرش نخست را ناظر به تقابل تاريخي مفسران عامه و خاصه دانسته و از امكان عموميت آيه نسبت به حاكمان شرعي عادل از ديدگاه شيعه سخن مي‎گويد. از اين منظر روايات وارده نسبت به ائمه بيانگر مصاديق تام و تمام آن است و عموميت آن را نسبت به منصوبان رسول و معصوم نفي نمي‎كنند. همچنين در تفسير آيه 83 سوره نساء كه بسيار شبيه و هم‎افق آيه 59 نساء است، اكثر مفسران از آن انحصار اولوالامر به معصومان را برداشت نكرده‎اند؛ در حالي كه متناظر با آيه 59 نساء است. اين دلايل به همراه دلايل نقضي و حلي ديگر كه در مقاله آمده است، مي‎تواند به تحكيم رهيافت دوم بينجامد. البته ورود غير معصوم به عنوان اولوالامر به معناي اطلاق اطاعت از حكومت‎هاي شرعي غير معصوم تلقي نمي‎شود.