انديشه سياسي سيد مرتضي در تعامل با حكومت آل بويه

با روي كارآمدن آل بويه در قرن چهارم، زمينه رشد سياسي و فرهنگي تشيع فراهم گشت. آنان در طول حكومت 113سالۀ خويش با گسترش قلمرو حكومتي، زمينه‎ساز توسعه انديشه شيعي بواسطه بزرگاني همچون «شيخ مفيد»، «سيد رضي»، «سيد مرتضي»، «شيخ طوسي» و ... گرديدند. در ميان فقها و انديشمندان شيعي، در خصوص همكاري و همراهي با حاكمان، دو ديدگاه وجود داشته است: برخي معتقد به همكاري مشروط و برخي معتقد بر عدم همكاري مطلق مي‎باشند. سيد مرتضي جزء دسته اول است. ايشان در آن مواردي كه امكان مبارزه با حكام، غير مقدور و همراهي منجر به اقامۀ حدود الهي و خدمت‎رساني به شيعيان گردد، همكاري را بلامانع مي‎دانست و حضور ايشان در عرصه‎هاي سياسي، اجتماعي، علمي و فرهنگي در سايۀ تعامل با حاكمان آل بويه از اين ديدگاه قابل تفسير و توجيه مي‎باشد. به عبارت ديگر، ايشان اعمال ولايت توسط فقيه براي اجراي احكام الهي را امر بسيط نمي‎دانست، بلكه قائل به تشكيك بود. در نتيجه به ميزان توان و امكان، ولايت اعمال مي‎شود.