تلاقي سه دانش سياسي اسلامي و تحول نظريه ولايت فقيه

محوريت نظريه «ولايت فقيه» در انقلاب اسلامي، اين موضوع را در منظر انديشه‌ورزيِ پژوهشگران مختلف قرار داده است. بسياري از متفكران معاصر و غيرمسلمان با رويكردهاي برون‏ديني به دنبال فهم موضوع برآمده‌اند و تبيين‌هاي انديشمندان اسلامي هم عمدتاً بر پايه فقه سياسي است؛ در حالي ‌كه به شهادت تاريخ انديشه سياسي، ولايت فقيه موضوع مطالعه و دغدغه بسياري از متكلمان و فيلسوفان شيعي هم بوده است. فقيهان بزرگ گذشته ابتدا با تبيين جايگاه اعتقادي و كلامي ولايت فقيه به سراغ تبيين‌هاي اجتهادي موضوع برآمده‌اند. آنها با اثبات مشروعيت الهي آن به مثابه «فعل الله» كه از قِبل امامان معصوم(ع) بيان شده بود، به سراغ حكم تكليفي و فقهي آن رفته‌اند. فلسفه سياسي فارابي نمي‌توانست در خصوص جايگاه رئيس سنت در استمرار مدينه فاضله نبوي و علوي بي‌طرف بماند. تلاقي استكمالي سه دانش بر موضوع واحد، رويكرد بديعي است كه نوشتار حاضر مدعي آن است.