ولايت فقيه به‌مثابه نظام سياسي؛ طرحي براي مطالعه‌ي ولايت سياسي

اجزاي دروني نظريه‌ي ولايت فقيه، نظام و مجموعه‌اي به‌هم‌پيوسته است كه مي‌توان در قالب مدل منظومه‌اي و سيستمي، عناصرِ مفهومي، هنجاري، ساختاري و كاركردي آن را استخراج كرد و در يك كنش ارتباطي منطقي به تبيين هر يك از آن‌ها پرداخت. در اين راستا، هدف پژوهش حاضر بازخواني و ارائه طرحي نو پيرامون نظريه‌ي ولايت سياسي بود. روش پژوهش توصيفي – تحليلي بوده و اطلاعات با روش كتابخانه‌اي گردآوري شدند. نتايج نشان داد، نظريه‌ي ولايت سياسي، مركب از پنج مفهوم كليدي: جاعل ولايت، ولي، مولي‌عليه، دامنه‌ي قدرت و شبكه‌ي قدرت است كه شبكه‌ي دروني آن به‌وسيله‌ي گزاره‌هاي اسلامي تغذيه مي‌شود. ساختار دروني ولايت سياسي متشكل از مجموعه‌اي از عناصر سياسي و اجتماعي است كه نقش هركدام در چارچوب ويژگي دوساحتي تعاملي و نظام‌وار اسلام چينش و آرايش يافته است. ولي فقيه در درون نظام سياسي ولايي، نقش مشروعيتي، ارتباطي، هدايتي و راهبردي دارد. مولي‌عليه (فرد، جامعه‌ي مدني و دولت) به ‌عنوان عناصر مقوّم و مشاركتي نظام ولايي در تمامي فرآيندهاي ساختاري، كاركردي و بازخوردها حضور فعال دارند. مردم به ‌عنوان شرط اِعمال و شرط استمرار ولايت سياسي، هم علت محدثه‌ي نظام سياسي و هم علت مبقيه‌ي آن هستند؛ بدين‌لحاظ شبكه و جريان قدرت از خصلت مشاركتي برخوردار است