مطالعه توفان هاي اقيانوس اطلس و درياي مديترانه بر مبناي شار فعاليت موج راسبي در دوره هاي خشك و تر بهاره 1387 و 1397 در ايران

Study of the Atlantic and Mediterranean storm tracks based on Rossby wave activity flux in the dry and wet periods of spring 2018 and 2008 in Iran

در اين مطالعه پارامتر شار فعاليت موج راسبي براي بررسي بودجه، مسير و شدت امواج راسبي ورودي به منطقه خاورميانه و ايران و ارتباط آن با بي هنجاري مثبت بارش كشور در ماه هاي آوريل و مي 2018 اواخر فروردين تا اوايل خرداد سال 1397 استفاده شده است. همچنين يك سال خشك آوريل و مي 2008 معادل اواخر فروردين تا اوايل خرداد سال 1387 ، به منظور مقايسه وضعيت شار موج نسبت به سال تر انتخاب گرديد. بدين منظور از داده هاي بارش ايستگاه هاي همديدي سازمان هواشناسي كشور براي محاسبه بي هنجاري بارش و داده هاي NCAR/NCEP براي محاسبه شار فعاليت موج راسبي استفاده شد. نتايج نشان داد كه دو عامل همگرايي و واگرايي شار فعاليت موج و چشمه ها و چاهه هاي انرژي اداره كننده بودجه انرژي در منطقه مديترانه هستند. در هر دو سال خشك و تر مطالعه شده، فعاليت پيچكي بر روي اقيانوس اطلس وجود دارد اما در ماه هاي پر بارش آوريل و مي، فعاليت پيچكي بر روي اقيانوس اطلس شديدتر بوده و يك منطقه واگرايي شديد موج چشمه موج بر روي شرق اقيانوس اطلس ايجاد شده است. همچنين امواج بر روي منطقه مديترانه تغذيه رطوبتي شده، تقويت مي گردند، اين امواج با عبور از سمت غرب و جنوب غرب، ايران را تحت تأثير قرار داده و شرايط را براي فعاليت سامانه هاي بارشي مهيا مي سازند. فعاليت پيچكي بر روي غرب اقيانوس اطلس در ماه هاي خشك بسيار ضعيف تر مي باشد، به گونه اي كه در ماه مي بر روي شرق اقيانوس اطلس منطقه وسيعي از همگرايي موج )چاهه موج(، مشاهده مي گردد. بنابراين همگرايي تابع جريان موج بر روي اقيانوس اطلس و همچنين ضعيف بودن فعاليت موج راسبي بر روي اين مناطق و بدنبال آن ضعيف بودن تابع جريان موج بر روي مركز و شرق درياي مديترانه و همينطور عدم حضور فعاليت پيچكي مناسب بر روي اين نواحي، منطقه را مستعد بي بارشي شديد در اين دو ماه از فصل بهار سال 1387 نموده است.

In this study, Rossby wave activity flux was used to investigate the budget, direction, and intensity of the incoming Rossby waves into the Middle East and Iran, and their relation to the positive precipitation anomaly in April and October of 2018. A dry period (April and May 2008) was selected to compare the wave flux in the wet period. Precipitation data from the weather station of I.R. of Iran Meteorological Organization (IRIMO) has been used to calculate the precipitation anomaly. NCAR / NCEP data were used to compute wave activity flux. Results showed that two factors manage the energy budget in the Mediterranean region: convergence and divergence of the wave activity, and the sources and sinks of energy. During the wet period, wave activity is stronger, and there is an area of intense wave divergence on the east of the Atlantic Ocean. The waves from the Atlantic Ocean, by passing the Mediterranean Sea covers Iran. In the dry period, eddy activity in the west of the Atlantic Ocean is weaker than the other parts. Therefore, the convergence of wave stream function on the Atlantic Ocean and also the weakness of the Rossby waves in this area, followed by the divergence of wave stream function on the east of the Mediterranean Sea and of course Iran, as well as the lack of appropriate eddy activity in this region, have caused drought in this period.