مراقبه در چشم‌انداز ملاصدرا و اِولين آندرهيل

يكي از مسائل مشتركي كه در حوزه‌ي عرفان غربي و اسلامي ‌وجود دارد، سلوك عرفاني عارف، مراقبه، شرايط و لوازم آن است كه متأله و عرفان‌پژوه انگليسي‌تبار، خانم اولين آندرهيل نيز به‌ طور‌ تخصصي به تبيين و بررسي آن پرداخته است. ملاصدراي شيرازي نيز از اين مهم غفلت نورزيده است. آثار وي مشحون است از مواردي كه به‌ طورخاص به مسأله‌ي مراقبه پرداخته است؛ چنانچه مي‌توان گفت ويژگي خاص عرفان صدرايي مبتني بر مراقبه است. آندرهيل و ملاصدرا هر دو به شيوه‌ي خاص خودشان به اين مهم پرداخته‌اند. هر دو با رويكرد مشترك به سه‌ساحتي بودن نفس انسان، به تقدم و تفوق يكي بر ديگري توجه داشته‌اند. آندرهيل با مقدم‌دانستن احساس بر عقل و اراده، مراقبه را مبتني بر پرورش حس عميقي مي‌داند كه عارف را دم‌به‌دم به مراحل عميق‌تر آگاهي سوق داده تا به مرحله‌ي نهايي آن كه «نگريستن در ابديت» و «اتحاد با حقيقت متعالي» است، نايل شود. ملاصدرا نيز با مقدم‌داشتن معرفت و بينش بر دو ساحت ديگر، به ذو مرتبه‌بودن و تدريجي‌ بودن مراقبه تأكيد داشته و غايت مراقبه را تجميع قواي نفس براي اتحاد با عقل فعال مي‌پندارد. وجه شباهت‌هايي ميان اين دو متفكر وجود دارد؛ ازجمله اهميت به كشف مخلوقات در طبيعت، تمركز نفس، تدريجي‌بودن مراقبه، ذكر در مراقبه. همچنين اختلاف دو رأي، در ساحات نفس، توجه به جايگاه عقل نظري نزد ملاصدرا و بي‌اعتبار‌دانستن آن نزد آندرهيل و نحوه‌ي ورود به مراقبه را نيز جزء وجه اختلاف‌ها مي‌توان عنوان كرد.

فاقد چكيده مي باشد