تحليل ساختار روايت، طرح و شخصيّت در منظومۀ يوسف و زليخاي جامي

The analysis of the structures of narrative, plot, and characters in JamisUsef and zuleka

داستان يوسف و زليخا در قرآن با عنوان«احسن القصص» ياد شده و در ادب فارسي گويندگان و شاعران زيادي از مضامين و بن¬مايه¬هاي اين قصّه به صورت تمثيلي، رمزي و تلميح¬گونه بهره برده و يا در قالب منظومه¬هاي مستقل به نظم در آورده¬اند. نورالدين جامي داستان دلداگي زليخا به يوسف را با چاشني عرفان و آراسته به ظرايف و نكته¬هاي ادبي در زيباترين و دلكشترين شكل و به تعبير خودش « به احسن وجه» به نظم درآورده است. هرچنداين منظومه از جوانب گوناگون قابل بررسي است امّا از نظر اجزاء و عناصر داستاني با داستانهاي غنايي تناسب بيشتري دارد و از كشش داستاني لازم برخوردار است. پرسش عمده اين استكه آيا حوادث و وقاع اين داستان دلكش به صورتسلسله¬ وار و بر اساس روابط علّي و معلولي پيش رفته است؟ براي اين منظور ساختار روايت، طرح داستاني و نقش شخصيّتها در گسترش وقايع، مطابق نظريات ساختارگرايان برجسته، مورد تحليل قرار گرفته است.در اين داستان يوسف براي رسيدن به پيامبري(تحقّق رؤيا) و زليخا براي رسيدن به معشوق نموده شده درخواب در حركتند و سلسلۀحوادث و پيرفتهاي دراين راستا امتداد مييابند.

The story of Usef and zuleka in Kuran referred to as “AHSAN ALGHSAS” which means “best of the stories” and in Persian literature many narrators and poets have taken advatages of its theme in figurative, allegorical, and cryptic and allusive forms or in separate versified stories, versified its subjects.Nuraddin JAMI versified the story of how Zuleika became enamored to Ysef and all the love story, by using Gnosticism and mysticism and also witty sayings and literary points in its most beautiful form. although this artwork can be analyzed from and different aspects, its elements can be compared with lyrical stories and it is as long as which is needed. The main question about this story is that whether incidents and events progressed in an hierarchical way and are deponent on cause and effect relations? For this very reason, the structure of narrative, plot of characters in furtherance of events, were soul- searched in the frame of the opinions by prominent and famous structrulists.in the story, Usef in order to rise as a prophet, and Zuleika to reach her beloved are in search and running about and the chain of events are extended in this way.