چكيده فارسي :
زمينه و هدف: امروزه اينترنت و پايگاههاي اطلاعاتي نقش مهمي را در رفتار اطلاع‌جويي افراد، خصوصاً دانشجويان تحصيلات تكميلي ايفا مي‌نمايند. كاربراني كه براي نوشتن پايان نامه خود از اينترنت و پايگاههاي اطلاعاتي استفاده مي نمايند، ممكن است همانند كاربراني كه اطلاعات را تنها در كتابخانه جست و جو مي‌نمايند، رفتار نكنند و تفاوت‌هاي زيادي بين اين دو دسته وجود داشته باشد. پژوهش حاضر به بررسي رفتار اطلاع‌جويي دانشجويان تحصيلات تكميلي دانشگاه خوارزمي است كه در حال نوشتن پايان‌نامه مي‌باشند، مي‌پردازد.
روش: اين پژوهش به صورت كمي و كيفي انجام شده است. داده‌هاي كمي با استفاده از پرسش‌نامه رفتار اطلاع‌جويي گردآوري و با استفاده از آمار تحليلي (آزمون t و آزمون فريدمن) در معرض تحليل قرار گرفت. و در تحليل داده‌هاي كيفي نيز با روش تحليل مضمون و مصاحبه نيمه ساختاريافته انجام گرفته است. جامعه آماري شامل 100 نفر (50 دانشجوي مرد و 50 دانشجوي زن) انتخاب شدند.
يافته‌ها: نتايج در بررسي آزمون تي براي گروههاي دختر و پسر نشان داد كه تفاوت معناداري در هيچ‌كدام از ابعاد رفتار اطلاع‌جويي بين پسرها و دخترها وجود ندارد. نتايج آزمون فريدمن تفاوت در ميانگين رتبه‌ها در ابعاد رفتار اطلاع جويي دانشجويان را نشان داد. با توجه به نتايج به دست آمده از اين آزمون، به ترتيب: تأييد دانش پيشين، قضاوت ربط، خلق انديشه نوين، زمان و تلاش براي جستجوي اطلاعات داراي بيشترين امتياز تا كمترين امتياز مي‌باشند. نتايج تحليل كيفي نشان داد كه: بيشترين مشكلات دانشجويان مضاميني همچون استفاده از جستجوي مشاركتي و رفتار مشاركتي، دشواري در يافتن اطلاعات مرتبط، محدوديت زباني منابع، تعدد اهداف، محدوديت شكلي منابع، ناآشنايي با منابع تخصصي، فقدان مهارت‌هاي سواد اطلاعاتي و صرف زمان زياد جهت جستجو و به بياني ديگر استمرار در جستجو از مشكلات دانشجويان مي‌باشد.
نتيجه‌گيري: يافته‌هاي اين پژوهش نشان داد كه دانشجويان تحصيلات تكميلي نه تنها مهارت‌هاي لازم را در استفاده از پايگاههاي اطلاعاتي ندارند؛ بلكه با اين پايگاه‌ها آشنايي كمي دارند؛ كه اين امر ناكارآمدي آنها در اطلاع‌جويي و ضعف سواد اطلاعاتي آنها را نشان مي‌دهد. از اين رو، موانع موجود در راه آشنايي و استفاده از پايگاه‌ها و مهارت آموزي براي جستجوي هدفمند ضرورت دارد.
چكيده لاتين :
Background and Aim: These days, Internet and online databases play a significant role in peoples’ information-seeking behavior, especially for postgraduate students. The kind of behavior seen on the part of those students who get help from online databases to write their theses might be completely different from those who search library sources to get the needed information. This study investigates the information-seeking behavior of postgraduate students of Kharazmi University who are writing their theses.
Method: This study used both qualitative and quantitative methods of data collection. Quantitative data were gathered using an information-seeking behavior questionnaire, which was then, analyzed using statistical analysis (T-Test and Friedman-Test). Content analysis and semi-structured interviews were used to analyze qualitative data. The participants were 100 students including 50 male and 50 female students.
Results: Results of analyzing the T-Test for male and female groups showed that there is not any significant difference of girls' and boys' information-seeking behavior. Results of analyzing the Friedman-Test however showed difference in average ratings of information-seeking behavior dimensions. With regard to results obtained from this analysis: pre-existing knowledge confirmation, relevancy judgments, bringing up new thoughts, time and effort for searching information contain maximum to minimum rates in a respective manner. Results of the qualitative data also showed that: most of the students’ problems lie in: seeking for and using the collaborative behavior and collaborative searching, difficulty in finding the related information, language limitations, diversity of goals, limitations the forms of the sources, unfamiliarity with the specific sources, lack of information literacy, and spending so much time to search.
Conclusion: Findings obtained in this study showed that postgraduate students do not have the skills and knowledge needed for using online data. This also indicates their deficiency and lack of information seeking and information literacy skills. So, recognizing the obstacles on the way of knowing and using these online databases and training students for purposeful searching seem to be essential
