نقش برداشت هاي نخبگان در تنش ميان ايران و عربستان سعودي

The Role of Statesmen’s Perceptions in Iran- Saudi Arabia Tension

تنش در روابط ايران و عربستان به اوج خود رسيده است. گروهي از صاحب‌نظران دليل اصلي اين منازعه را عوامل ايدئولوژيك و گروهي ديگر عوامل ژئوپلتيك مي­ پندارند. ديدگاه تركيبي ديگري نيز وجود دارد كه هر دو عامل را در كنار هم، دليل تشديد منازعه در روابط دو كشور مي‌داند. موضوعي كه توجه چنداني در پژوهش­ ها به آن نشده، عامل برداشت‌ها و نظام ادراكي نخبگان در روابط دو كشور و نقش آن در تشديد تنش‌هاست. نوآوري اين پژوهش، پرداختن به نقش برداشت‌ها در روابط دو كشور بوده و دنبال پاسخ دادن به اين سوال بود كه برداشت‌هاي نخبگان ايراني در روابط بين ايران و عربستان چه تأثيري گذاشته ­اند؟ در اين راستا، از مدل‌هاي نظري نظريه‌پردازاني هم­چون رابرت جرويس، جك لوي و آرتور استاين استفاده شد. روش پژوهش مورد استفاده در اين پژوهش، تحليل محتواي كيفي بود. از اين روش براي بررسي ديدگاه‌هاي نخبگان سياسي و نظامي ايران نسبت به طرف مقابل و برداشت­ها و سوءبرداشت‌هاي احتمالي آنها بهره گرفته شد. يافته‌هاي پژوهش نشان دادند كه برداشت‌هاي نخبگان سياسي و نظامي ايران در روابط ميان ايران و عربستان در چند حوزه تأثيرگذار و قابل توجه بوده و به تشديد تنش­ها كمك كرده­اند: 1) برداشت­ ها از توانمندي‌هاي خود و دشمن، شامل: اغراق در برآوردِ توانمندي نظامي خود و ناچيز شمردن توانمندي نظامي دشمن؛ 2) برداشت­ها از برداشت‌هاي دشمن: اغراق در دشمنيِ دشمن؛ و 3) برداشت‌ از نيت‌ها و رفتارهاي احتمالي كشورهاي ثالث. در ادامه­ مقاله، ضمن بررسي اين موارد، به شرايط كاهش آثار اين برداشت‌ها و افزايش احتمال بهبود روابط دو كشور پرداخته شده است

Tension between Iran and Saudi Arabia relations has reached its pinnacles. Some foreign policy wonks assume ideological factors as the main cause of the hostilities and some others believe that the main reason is the geopolitical one. A crucial factor that usually has been ignored, is perceptions and misperceptions of the elites regarding each other and the impact of the factor on the exacerbating of the tensions between two neighboring countries. The current paper seeks to address the issue and explore the impacts of the perceptions of Iran’s military and political elites on Tehran’s relations with Riyadh. To provide a sound answer to the question, the qualitative content analysis has been employed as a research methodology. The theoretical framework has been adopted form theories of some pioneer scholars in this field, such as Robert Jervis, Jack Levy and Arthur Stein. The findings of the study demonstrated that the perceptions of Iranian elites have contributed to the deterioration of tensions between Iran and Saudi Arabia in 3 main ways: 1) perceptions about Saudi Arabia’s capabilities: overestimating Iran’s capabilities; 2) Perceptions about the intentions of the Riyadh: Exaggerating its animosity, and; 3) Perceptions on the intentions and reactions of third parties during a potential conflict: indecisiveness on the reactions of the U.S., Arab world, Israel and NATO. Some measures have been recommended in order to ease the dialogue between the parties and evade some destructive consequences of these (mis)perceptions.