نقش صور بياني در تبيين مضامين قرآني در تفسير تسنيم (از ابتداي سورة حمد تا انتهاي سورة توبه)

The Role of Expositional Forms of the Quran in Expressing the Koranic Contents Based on Tasnim Commentary

يكي از ابعاد مهم اعجاز قرآن، اعجاز بياني بوده و علم بيان در كشف مراد جدي آيات قرآن نقش مهمي را ايفا مي‌كند به همين علت مفسران در طول تاريخ همواره ظرائف بياني قرآن را مورد توجه ويژه قرار داده اند. در بين تفاسير معاصر تفسير تسنيم آيت الله جوادي آملي (به عنوان يكي از تفاسير اجتهادي جامع) به نكات بياني توجه خاص نموده است. اين پژوهش به بررسي صور بياني يعني تشبيه، استعاره، مجاز مرسل و عقلي و كنايه در تفسير تسنيم از ابتداي سوره حمد تا پايان سوره توبه پرداخته و علاوه بر بررسي آماري صور بياني از ديدگاه مؤلف و اختلاف نظر وي با ديگر علما ، قاعده وضع الفاظ براي ارواح معاني از ديدگاه مؤلف و موارد تمسك وي به اين نظريه را مورد كنكاش قرار داده است. مؤلف در برخي موارد در مباحث بياني آيات قرآن با ديگر مفسران و علماي دانش بلاغت هم عقيده بوده ولي در بسياري موارد با آنان اختلاف نظر دارد. ريشه اين اختلاف را مي توان در مباني خاص مؤلف همچون نگاه فلسفي عرفاني به آيات و نيز پذيرش قاعده وضع الفاظ براي ارواح معاني دانست كه باعث شده بسياري از تعابير قرآن كه علماي دانش بيان، مجاز يا استعاره دانسته‌اند در اين تفسير به عنوان حقيقت از آن‌ها ياد شود.

The rhetorical inimitability of the Quran has been one of the most significant miraculous aspects of the Quran. Since the science of Arabic rhetoric has a vital part in revelation of the divine serious intention, the exegetes, throughout the history, have laid strong emphasis on the science of rhetoric and rhetorical intricacies. From the contemporary exegeses, Tasnim [as an Ijtihadi comprehensive commentary] authored by Grand Ayatullah Javadi Amuli, has paid particular attention to rhetorical elements. The research at hand, studies the rhetorical forms such as similes, metaphor, its different kinds and irony from the beginning of Chapter al-Fatiha till the end of Chapter al-Towbah based on Tasnim exegesis. The author of the article has studied the rhetorical forms statistically and figured out the new maxim developed by Ayatullah Javadi Amuli along with its applications in various verses. Ayatullah Javadi Amuli, in exposition of rhetorical discussions, due to maintaining distinct fundamentals, agrees with what other exegetes and experts of eloquence relate but one can also find his different accounts on other cases. The root cause of Ayatullah Javadi Amuli’s different account is his mystical-philosophical understanding of the Quran and his newly developed maxim that letters are devised to convey the spirit of meanings. Given this maxim and his distinct mystical-philosophical view, most of the Koranic metaphorical expressions, are literal and real whereas other exegetes and experts of eloquence term them metaphorical or allegorical.