پيامبر و مشركان: از چالش معرفت تا چالش هويت

Prophet and Pagans: from the Challenge of Knowledge to the Challenge of Identity

پيامبر اسلام از همان ابتداي رسالت خود مأموريت يافت تا خدايي را كه به معرفت او دست يافته بود به ساكنان شرك‌زده‌ي مكه معرفي كند و آنها را به توحيد و يكتاپرستي فراخواند. او مي‌دانست كه ساختار متصلب فكري و اجتماعي مكه انجام چنين مأموريتي را با دشواري‌هايي همراه خواهد كرد. به رغم موانع موجود، پيامبر چه شيوه‌اي را در مواجهه با مشركان در پيش گرفت و چگونه توانست كارنامه‌ي كاميابي را براي خود رقم بزند؟ يافته‌هاي اين پژوهش كه مبتني بر روش كيفي و رويكرد توصيفي‌ـ‌تحليلي است، نشان مي‌دهد كه نوع مواجهه‌ي پيامبر با مشركان قريش در دوره مكي متفاوت از دوره مدني بود. او در دوره‌ي مكي كوشيد تا از موضع معرفتي، نظام فكري و اعتقادي آنها را به چالش كشد و با تكيه بر توحيد اسلامي به نفي و طرد انگاره شرك روي آورد؛ اما در دوره‌ي مدني، با عنايت به شكل‌گيري هويت نوين ديني‌ـ ‌سياسي در دولت‌شهر مدينه، توانست هويت سياسي و ديني مشركان مكي را پس از نزول آيات جهاد به چالش بكشد و سرانجام با فتح مكه و غلبه‌ي گفتمان توحيدي، انديشه‌ي يكتاپرستي را بر اين شهر مستولي سازد و كارنامه درخشاني را براي خود رقم بزند.

From the early beginning of his mission, the Prophet of Islam (pbuh) was ordered to introduce the God, who had come to his knowledge, to the pagans inhabited in Mecca and invite them to the monotheism and unitarianism. He knew that the racked intellectual and social structure of Mecca will create some difficulties in the way of his mission. In spite of the obstacle, which method was selected by the Prophet to confront pagans and how he could make a significant achievement? The findings of the present study which is on the descriptive-analysis method show that his policy for confronting pagans of Quraysh in Mecca and Medina was different. During the Meccan period, he tried to challenge the intellectual and theological system of the pagans and deny and reject polytheism through Islamic monotheism while in Medina he could challenge the political and religious identity of Meccan pagans after the revelation of verses of Jihad through the formation of new religio-political identity on the city-state of Medina and finally with the conquest of Mecca and the hegemony of monotheism discourse, he could prevail the unitarian thought in that city and made a brilliant achievement for himself.