كليدواژه :
معماري اسلامي , ايران , شبه قاره , كوشك‌هاي چند اشكوبه , هشت‌بهشت
چكيده فارسي :
ايران كنوني، آسياي ميانه و شبه قاره‌ي هند، قلمرو شرقي جهان اسلام بوده‌اند. آثار زيادي در حوزه‌ي معماري در اين سرزمين‌ها ساخته شدند كه از الگو و عناصر معماريِ برابري برخوردار بودند. يكي از اين الگوها، گونه‌اي از عمارات موسوم به «هشت‌بهشت» با اندامي چند اشكوبه است. به‌رغم انجام پژوهش‌هاي بسيار در حوزه‌ي معماري، اين گونه‌ي خاص به‌طور جامع مطالعه نشده است. پژوهش حاضر كوشيده است با بهره مندي از چارچوب نظري موسوم به «رهيافت تاريخي» اين موضوع را مطالعه كند. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد در ايران و آسياي ميانه اين الگو كاركرد تشريفاتي داشته و در شبهقاره همانند عموم هشت بهشت‌ها، استفاده‌ي يادماني و آرامگاهي داشته است. به‌رغم اقليم‌هاي متفاوت، ساختار اين گونه بناها يكسان است. طرح برون گراي آنها در اقليم خشك ايران و آسياي ميانه با باغ و فضاي سبز هويت پيدا مي‌كرد و در اقليم گرم و مرطوب شبهقاره طرح اين بناها، پاسخي مناسب به محيط بود. طرح ساختاري اين گونه از معماري باعث شد تا با نام‌هاي مختلفي چون، «نمكدان»، «مُثَمَن» و «چوكَندي» خوانده شوند. بخش زيادي از اين سرزمين‌ها در سده‌هاي متأخر يا در قلمرو جغرافياي سياسي ايران بوده‌اند يا از نظر فرهنگي به‌شدت از آن اثر پذيرفته‌اند. اين موضوع باعث شكل‌گيري فرهنگ هنري و معماري همساني شد.
چكيده لاتين :
Modern Iran, Central Asia, and the Indian subcontinent regarded as the eastern realm of the Islamic world. Architecturally, in this area, there are various buildings follow similar architectural forms and patterns, among them is so-called “HashtBehesht” that was a multistoried building with various functions. Despite numerous researches on the Islamic architecture, there has not been fully scrutinized study on this form. Here, there is an attempt to understand, historically, this form of building. Based on previous studies, in Iran and Central Asia, the function of this form was ceremonial, while it was monumental in the Indian subcontinent. Despite different climates, the structure of these buildings was the same. Their extroverted design appropriately defined to garden and green spaces in dry climate of Iran and Central Asia, whereas it was an adequate response to the environmental condition, for various doorways guaranteed the continuous flow of the cool breeze into the structure. The unique design of this architectural form named differently in different regions such as “Namakdan”, “Mosamman” and “Chaukhandi”. regarding the fact that the regions were part of the Persian world, all these pavilion followed similar architectural tradition.
