طرۀ خط و دندانه‌ي شعر (نظري بر جايگاه و هنر شاعران خوشنويس ايراني دربار پادشاهان گوركاني هند)

Hair line and Tooth lyrics Sweet theoretical position of poetry written by Persian in Indian Goorkanids court

شاعري و خوشنويسي از جملۀ ارجمندترين و ممتازترين فنون و هنرهاي رايج در ميان ايرانيان هستند. هنرمندان خوشنويس با به‌كارگيري مفاهيم ارزشمند نظم فارسي در قالب نوشتاري زيبا، آثار هنري منحصر به فردي را خلق نموده‌اند كه به دليل برخورداري از هماهنگي ميان محتوا، حروف‌نگاري و تزيين در شمار فاخرترين نمونه‌هاي هنر ايراني قرار دارند. توفيق گسترده‌ي هنرمندان ايراني در خلق اين آثار، نه تنها در ايران دورۀ صفوي نام و آوازه‌ي درخشاني را براي آنان به ارمغان آورد، بلكه سبب جلب توجه و علاقه‌ي حاكمان گوركاني هندوستان به اين امر نيز گرديده و آن‌ها با فراهم آوردن زمينه‌ي مهاجرت هنرمندان زبده‌ي ايراني به هند، فرهنگ و هنر ايران را در شبه‌قاره‌ي هند رواج دادند. در ميان اين هنرمندان مهاجر تعدادي از باذوق‌ترين شاعران ايراني حضور داشتند كه علاوه بر برخورداري از قريحۀ خوش ادبي از استعداد خوشنويسي نيز بهره‌مند بودند. اهمّيّت تاريخي مهاجرت اين هنرمندان در گسترش ادب و هنر ايراني در شبه قاره هند، سبب گرديده تا اين موضوع در پژوهش حاضر مورد بررسي قرار گيرد. در اين تحقيق كه به شيوه‌ي توصيفي و تحليلي، با تكيه بر منابع تاريخي و اسناد باقي‌مانده تدوين شده، حضور شاعران خوشنويس در دربار گوركانيان هند مورد توجه قرار گرفته است.

Poetry and Calligraphy are among the most valuable and the most distinguished techniques and the common arts among Iranians. The elegant artists, using the valuable concepts in persian verse in the beautiful writing form, have created unique artistic works, That because of being harmong in content, transcription and embellish ment are placed among the finest sample of Iranian art. The expanded success of Iranian artists in making these works, not only brougth brilliant fame and name for them in Safavid era in Iran, but also in attracted the attention and the interest of the Indian Goorkanid rulers and they prepared the way for migrating Iranian eliet artists to India, they spread the culture and the art of Iran in Indian subcontinent. Some of Iranian talented poets attended among these migrated artists that in addition to having fine literary talent, they had the talent for calligraphy. The historic importance of the migration of these artists in spreading the Iranian literature and art in Indian subcontinent has caused that this subject is considerd in this research. This research is collected in descriptive, analytic style, relying on the historic resourse and the remained documents, the attendance of the elegant poets in Indian Goorkanid court is considered