معرفي و تحليل ساختي اختتام مثنوي، اثر مفتي الهي بخش كاندهلوي

The introduction and analysis of Mathnavi's endings, the effect of the Divine Mufti of the Cannelle Division

جلال الدين محمد بلخي شاهكار عظيم مثنوي خود را با دفتر ششم ‌پايان نداد و مثنوي معنوي ناتمام ماند. مولانا در انتهاي دفتر ششم دو داستان را كه عبارتند از داستان دژ هوش‌ربا و داستان سه‌ پسر كاهل - كه اولي به‌عنوان داستان اصلي و دومي به‌عنوان داستان درونه‌اي است- شروع مي‌كند، اما بدون اينكه داستان‌ها را به سرانجامي برساند، از ادامه مثنوي باز مي‌ايستد و سكوت اختيار مي‌كند و با اين سكوت خود خواننده را منتظر پاياني مي‌گذارد. شايد در اين بي‌پاياني، هدف و تعمدي وجود داشته و مولانا مي‌خواسته به رهروان خود وانمود كند كه راه سير و سلوك و كشف حقايق، راهي بي‌پايان است كه بايد ادامه يابد. به‌همين دليل بعد از مولانا افرادي طبع‌آزمايي نموده، تحت عنوان دفتر هفتم يا اختتام مثنوي سعي در سرودن ابياتي به شيوة مثنوي معنوي مي‌كنند، يكي از اين تلاش‌ها اثري منظوم با عنوان اختتام مثنوي سرودۀ مفتي الهي بخش كاندهلوي از عرفاي بنام هندوستان در قرن دوازدهم هجري است. در اين پژوهش به روش تحليل مقايسه اي ضمن معرفي صاحب اختتام، به بررسي و تحليل ساختاري و معنايي اين اثر و مقايسۀ آن با مثنوي معنوي پرداخته مي‌شود. نتايج حاصل نشان مي‌دهد كه اختتام مفتي الهي‌بخش شباهت‌هاي زيادي به مثنوي معنوي دارد و مفتي الهي بخش توانسته اثر خود را از نظر ساختار روايي و معنايي به مثنوي نزديك كند.

Jalal al-Din Mohammed Balkhi did not end his majesty Masnavi with the sixth office, and the spiritual Masnavi remained unfinished. At the end of the sixth office, Maulana begins two stories that include the story of the Inzorbat and the story of the three sons of Sahal - the first as the main story and the second - as an inner story, but without stashing it to the end, it stops the open masnavi. With silence, he waits for the silence to end the reader. Perhaps there was a purpose and purpose in this endlessness, and Mowlana wanted to tell his followers that the path to paths and the discovery of truths is a never-ending path that should continue. For this reason, after Mowlana, some people have tested themselves, as the seventh office or the closing ceremony of Masnavi, they try to compose verses in the Masnavi style of spiritual life. One of these efforts is a systematic work titled Mathnawi's termination of the culturally divine narration by the mystics of India in the 12th century AH . In this research, by comparative analysis, introducing the owner of the termination, the structural and semantic analysis of this work and its comparison with spiritual mathnaically are discussed. The results show that the closing of the Divine Mufta has many similarities with the spiritual Masnavi, and the Divine Mufti has been able to bring its work closer to Masnavi in ​​terms of its narrative and semantic structure.