پژوهشي در اصول و تكنيك‌هاي جراحي زنان و زايمان در دوره‌ي اسلامي (از قرن سوم تا دوازدهم هجري)

A Survey on the Principles and Techniques of Gynecology and Obstetrics Surgery in the Islamic Period (From the 3rd to the 12th Century AH. / 9th to 18th Century AD.)

دانش جراحي يكي از فرازهاي مهم طب سنتي در دوره اسلامي است. با بررسي تأليفات در حوزه جراحي‌هاي زنان و زايمان، برخي اصول ثابت و رايج قابل ترسيم است كه به صورت قوانين ثابت مورد پذيرش و استفاده اكثر جراحان بوده است. استخراج اين اصول، اولين موضوع و بررسي تكنيك‌هاي جراحي زنان و زايمان نيز موضوع دوم اين تحقيق است. روش پژوهش توصيفي‌ـ‌تطبيقي با تحليل اطلاعات است. نتايج اين تحقيق، مؤيد اين فرضيه است كه جراحان در دوره اسلامي شناختي واضح و متمايز از انواع بيماري‌هاي زنان و زايمان داشته‌اند. اصل ابتدايي تشخيصِ افتراقي بوده است. تكنيك‌هاي جراحي نيز شامل قطع كردن و شكافتن بوده كه در درمان بيماري‌هاي اندام‌هاي تناسلي همچون بواسير و رتقاء، بيماري‌هاي كليوي همچون سنگ مثانه، و زايمان همچون خروج جنين مرده و جفت استفاده مي‌شده است. طيف گوناگوني از ابزارهاي تخصصي از جمله سرشكن، لولب، قلاب و نيشتر نيز در اين جراحي‌ها به ‌كار مي‌رفته‌اند.

Surgical science is one of the important aspects of traditional medicine in the Islamic period. By reviewing the compilations in the field of gynecology and obstetrics some common and well-documented principles can be traced that have been accepted by the majority of surgeons as the fixed rules. The extraction of these principles is the first issue and the examination of gynecological surgery techniques, is also the second issue of this study. The method of this study is descriptive-comparative with analysis of information. The results of this research confirm the hypothesis that surgeons have had a clear and distinct recognition of different types of women’s diseases during Islamic period. The primary principle was differential diagnosis. Surgical techniques included: cutting and splitting which used to treat genital diseases such as hemorrhoids, renal diseases such as bladder-stone, and delivery, such as bringing out the dead embryos and pairs. A variety of specialized tools, including intrauterine device, hooks and scalpels, were also used in these surgeries.