منابع مشروعيت نهاد وزارت در قرون ميانه ي تاريخ ايران(قرون پنجم تا نهم)

Sources of Legitimacy for Premiership in Medieval Iran(5- 9 A.H / 11 – 15 A.H Centuries)

نهاد وزارت يكي از اركان مهم قدرت سياسي و نظام اداري در تاريخ ايران بعد از اسلام از جمله در دوره ميانه آن بوده است. گرچه اين نهاد در پيوند با اركان ديگر هرم قدرت يعني مقام سلطنت و امارت در مرتبه دوم و گاه سوم قرار مي‌گرفت اما از مجموع نظريه‌پردازي‌ها و گزارش‌هاي تاريخي موجود چنين برمي‌آيد كه توجيه موجوديت و يا اثبات مشروعيت آن تنها در وابستگي آن به موجوديت و مشروعيت نهاد سلطنت يا خلافت خلاصه نمي‌شده و براي تضمين بقاي خود نيازمند نوعي از اثبات مشروعيت مستقل نيز بوده است. بدين ترتيب اين پرسش پيش مي‌آيد كه منابع مشروعيت‌بخش به مقام وزارت در تاريخ ميانه ايران كدام‌ها بودند؟ براساس يافته‌هاي پژوهش حاضر كه به روش كتابخانه‌اي – اسنادي و با رويكرد توصيفي – تحليلي انجام يافته است سه منبع «شرع»، «كارآمدي» و «سنّت حكمراني ايراني» مهم‌ترين اين منابع را تشكيل مي‌داده‌اند.

Premiership (Vezarat) was one of important pillars of political authority and bureaucratic system in medieval Iran. Although it was integrated with other parts of political hegemony like kingship and military commandership (Emarat), but according to theoretical and historical sources it seems that its legitimacy was not bounded to the legitimacy of Sultanate or Caliphate. Consequently there was an attempt to provide kind of independent legitimacy for premiership as well. Studying works of political theorists and historiographers of Viziers through a descriptive – analytical approach provides a considerable literature about the sources of this legitimacy including “sharia”, “efficiency” and “Iranian tradition of ruling”.