تأثير مداخله‌ي آموزشي بر مؤلفه‌هاي آگاهي و باورها، سبك زندگي، سازگاري و حمايتي موانع زندگي با ديابت در بيماران مبتلا به ديابت نوع دو: كاربرد مدل بزنف

THE EFFECT OF EDUCATIONAL INTERVENTION ON BARRIERS OF LIVING WITH DIABETES IN AWARENESS an‎d BELIEF, LIFESTYLE, ADAPTATION, an‎d SUPPORT DIMENSIONS AMONG PATIENTS WITH TYPE 2 DIABETES MELLITUS: APPLICATION OF THE BASNEF MODEL

مقدمه: غلبه بر موانع مرتبط با مراقبت از ديابت به‌عنوان زيرساختي منطقي در راستاي توانمندسازي بيماران مبتلا در مديريت زندگي با ديابت و شناخت عوامل مؤثر بر اين موانع به شمار مي‌آيد. اين مطالعه با هدف تعيين تأثير مداخله‌ي آموزشي مبتني بر مدل بزنف بر موانع آگاهي، سبك زندگي، سازگاري و حمايتي در زندگي با ديابت در بيماران مبتلا به ديابت نوع دو و عوامل مؤثر بر آن طراحي و اجرا شد. روش‌ها: اين مطالعه يك مداخله‌ي نيمه تجربي دو گروهي بود كه روي 168 نفر از بيماران مبتلا به ديابت نوع دو تحت پوشش مراكز بهداشتي درماني دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي طي ماه‌هاي مرداد و شهريور سال 94 انجام شد. قبل از اجراي مداخله، پرسش‌نامه موانع زندگي با ديابت و پرسش‌نامه براساس سازه‌هاي الگوي بزنف تكميل گرديد كه بعد از انجام پيش آزمون با تخصيص تصادفي به دو گروه مداخله و مقايسه با روش بلوك‌هاي چهارتايي تصادفي شده انتخاب شدند و در دو گروه مداخله و كنترل تحت بررسي قرار گرفتند. بيماران مبتلا به ديابت گروه مداخله، تحت شش جلسه‌ي آموزشي 45 تا 60 دقيقه‌اي به‌عنوان مداخله آموزشي قرار گرفتند و آموزش جلسه‌ي پنجم را به همراه خانواده خود و كادر درماني مربوطه دريافت كردند. طراحي برنامه‌ي آموزشي براساس سازه‌هاي مدل بزنف (آگاهي، نگرش، نرم‌هاي انتزاعي، عوامل قادر كننده و قصد رفتاري) و محتوي آموزشي براساس موانع زندگي با ديابت (آگاهي و باور، سبك زندگي، حمايتي و سازگاري) تدوين گرديد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 20 و آزمون‌هاي آماري T مستقل و T زوجي تجزيه، ويلكاكسون، مك نمار و من يو ويتني تحليل شدند. سطح معناداري در مطالعه، كمتر از 5% در نظر گرفته شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد، بين نمره‌ي دريافتي مربوط به مؤلفه‌هاي آگاهي، سبك زندگي، سازگاري و حمايتي موانع زندگي با ديابت و آگاهي، نگرش، نرم‌هاي انتزاعي، عوامل قادر كننده و قصد رفتاري متغيرهاي اجزاي مدل بزنف در گروه مورد قبل و بعد از مداخله آموزشي اختلاف معناداري وجود داشت (0/05>P). نتيجه‌گيري: آموزش بيماران ديابتي نوع دو بر اساس الگوي بزنف به‌عنوان الگوي آموزشي مؤثر مي‌تواند به كاهش مؤلفه‌هاي آگاهي، سبك زندگي، حمايتي و سازگاري موانع زندگي با ديابت منجر شود.

Background: Overcoming barriers associated with diabetes is considered a logical infrastructure to empower diabetic patients in management of living with diabetes and identify factors which affect these barriers. This study aimed to determine the effect of an educational intervention based on the BASNEF model on barriers to awareness, lifestyle, adaptation, and support in living with diabetes in patients with type 2 diabetes and it's related factors. Methods: This was a quasi-experimental study which. Performed among 168 patients with type 2 diabetes referred to health centers of Beheshti University of Medical Sciences from August to September 2014. Before the educational intervention, questionnaires of life barriers and the BASNEF structures were completed. After pre-test, the patients were randomly allocated to the case and control groups based on randomizing four block design. Only in the intervention group patients received six education sessions of 45 to 60 minutes that fifth education session with their families, and related staff. The educational program was designed based on the BASNEF constructs (Knowledge, attitude, subjective norm, enabling factors and behavioral intention), and educational content was developed based on the barriers to living with diabetes (awareness, lifestyle, adaptation, and protection). Data analyzed Spss stafware version 20 utelized to data analysis using statistical tests such as independent sample t-test, paired t test, Wilcoxon, McNemar test, and Mann-Whitney U Results: Our findings showed that there was a significant difference between a score received on components of barriers to of living with diabetes (awareness, lifestyle, adaptation, and protection) and variable of the BASNEF model (knowledge, attitude, subjective norm, enabling factors and behavioral intention) before and after the educational intervention the significant level was set less than 0.05 (P<0.05). Conclusion: Education in type 2 diabetic patients based on BASNEF, as a model for effective education, can lead to dimensions barriers reduction in (awareness, lifestyle, adaptation, and protection).