تحليل زمان روايي در دو گفتمان ادبي و سينمايي مورد مطالعه: فيلم خاك و داستان اوسنه باباسبحان

Analyzing narrative time in literary and cinematic discourses The studied case: The film “the soil” and the fiction “the tale of Baba Sobhan”

در اين پژوهش، فيلم اقتباسي «خاك» و منبع داستاني آن يعني اوسنة باباسبحان مطالعه و مقايسه شده اند تا كاركرد عنصر روايي مشتركِ زمان در دو گفتمان ادبي و سينمايي- كه ميان آنها رابطة اقتباس برقرار است- تحليل و تفاوت ابزارها و شگردهاي بياني اين دو رسانه بيان شود؛ همچنين، تأثير ارائة متفاوت زمان‌بندي در درك مخاطب بررسي شده است. رويكرد اين تحقيق، روايتپژوهي با تأكيد بر زمان روايي است. در بحث زمان­بندي روايت از ديدگاه ژنت، سه ويژگي درنظر گرفته ميشود: 1. آرايش رويدادها: ترتيب ذكر وقايع در گفتمان روايي؛ 2. بسامد رويدادها: تناسبي كه ميان تعداد بازنمودهاي يك رويداد در گفتمان روايي و دفعات احتمالي وقوع همان رويداد در جهان داستان وجود دارد؛ 3. ديرش رويدادها: حجمي كه هر رويداد در گفتمان روايي به خود اختصاص ميدهد. نتايج پژوهش نشان ميدهد: 1. در داستان اوسنة باباسبحان، راوي در آرايش رويدادها گاهي به پس­نگري روي مي­آورد؛ اما در فيلم «خاك»، ترتيب رويدادها در جهان داستان رعايت شده و فلش­بك در آن ديده نمي­شود. 2. در داستان، بسامد رويدادها غالباً از نوع تك ­به­ تك و گاه از نوع كاهنده است (يعني كمتر از تعداد وقايع در جهان داستان است) و اين موضوع به‌دليل حجم كتاب (142 صفحه) طبيعي مي نمايد و در فيلم نيز به همين گونه است. 3. با توجه به گفت‌وگوبنياد بودن داستان و همچنين به‌دليل حجم كتاب، ديرش گفتمان بر رويدادها، كم و ضرب­ آهنگ روايت، تقريباً تُند است و تنظيم ضرب­آهنگ روايت به‌شيوة گزارش و نيز چكيده‌گويي است كه در فيلم نيز همين­طور است و خلاقيتي مبتني بر نگاه سينمايي كارگردان در آن ديده نميشود.

no ab