چكيده فارسي :
نگاهي به هنر و عرفان اسلامي از جمله، معماري مساجد، نگارگري، خوشنويسي اسلامي، تذهيب، هنرهاي نمايشي (پرده‌خواني، تعزيه‌خواني) نقاشي قهوه‌خانه‌اي و سقاخانه‌اي از جمله هنرهاي قدسي تلقي مي‌شوند كه با به كارگيري صحيح و اصولي از تكنيك‌ها و عوامل مختلف و ارزش‌هاي هنري همه و همه بيانگر اين آميختگي ميان فرم و محتوا و تعامل ميان هنر با افكار و اعتقادات انساني است. در اينجا پرسش اساسي اين است كه امروزه چرا در ميان بزرگ‌ترين آثار جاويدان ادبي و هنري كه به جهت سهولت انتقال پيام و معنا و سرعت نمايش رسانه‌اي آن، جهاني مي‌شوند، سهم آموزه‌هاي ديني اندك است؟ در حالي كه در گذشته استفاده از رسانه‌ها و هنر كمتر امكان‌پذير بود، اما با اين وجود هنر بيشتر، مورد استفاده فرهيختگان اسلامي قرار مي‌گرفت، به طوري كه كهن‌ترين و با ارزش‌ترين آثار ديني و تاريخي سرزمين‌هاي اسلامي به جهت آميختگي با هنر پايدار مانده است. با توجه به اين نكته كه استفاده از ابزار هنري وابسته به خالق اثر هنري است و در هر مسيري مي‌تواند از آن بهره‌برداري نمايد لذا هنرهاي تجسمي، ادبيات و كليه رسانه‌ها توانائي اين را دارند كه بر خلاف كاربرد آن‌ها در مسير انفعال، در جهت حيات روحي، احياي فطرت و در مسير حكمت معنوي و حقيقت استفاده گردند.
