چند و چون نظريۀ وحدت وجود در هفت اورنگ جامي

نورالدين عبدالرحمان جامي بزرگ‌ترين شخصيت فرهنگي و ادبي قرن نهم است كه در عمر پر بركتش بر سراسر جريانات ادبي و اجتماعي قرن نهم سايه افكنده است. وي شارح بزرگ نظريۀ وحدت وجود ابن عربي و جزو بزرگ‌ترين تأثيرپذيران از وي است و در شمار كساني از جمله شيخ‌فخرالدين عراقي و شيخ محمود شبستري قرار مي‌گيرد. جامي با دريافت دقيق و شرح درست وحدت وجود ابن عربي، اتهام حلوليت را از افكار مولانا جلال‌الدين بلخي زدود ودرهاي ابتذال و سوء استفاده از نظريۀ عرفاني وحدت وجود را بست. او از شاعران و عارفان كثير التأليف زبان پارسي است و از وي آثار متعددي به يادگار مانده كه هفت اورنگ از برجسته‌ترين آن‌ها، با بن مايه‌هاي عرفاني است. جامي هفت اورنگ را با تفسير ضمني از «وحدت وجود» آغاز مي‌كند و پس از آن به طور صريح، دو جهان را مظهري از حق مي‌داند كه درك آن كار منتهيان است نه مبتديان. از نظر او محمد عربي(ص)به عنوان رسول و پير كامل و راهنماي كاملان است. ابزار مهم جامي در هفت اورنگ براي رسيدن به وحدت، مراتب ولايت از جمله قرب فرايض و قرب نوافل مي‌باشد. در اين مقاله موضوع وحدت وجود و چند و چون آن از ديد گاه جامي، بر اساس هفت اورنگ بررسي و تحليل شده است.