ديالكتيك غم و شادي در انديشه عطار و مولوي

پژوهش حاضر به بررسي امكان خوانشِ ديالكتيكي غم و شادي در تجربه‌هاي عرفاني دو عارف بلندآوازه فريدالدين عطار و مولانا جلال‌الدين محمد بلخي پرداخته است. بدين منظور كوشيده‌ايم تا راهي را براي درك مفهوم ِ ديالكتيك و شهودِ ديالكتيكي در تجربه‌هاي رنگارنگ عطار و مولوي هموار كنيم، و مدعي شويم بيان ديالكتيكي ايشان از عيان ديالكتيكي‌شان برآمده است. سپس غم و شادي را در زيست جهان ِ اين دو عارف بررسي كرده‌ايم و نشان داده‌ايم كه اندوه و يا خرسندي آن گاه كه روي در دنيا داشته باشند، غم نُما و شادي نُما هستند و آن گاه كه فرد از چنبر زمان و مكان اين عالم خود را رها كرد همه گريه و خنده‌اش، قبض و بسطش، فرح و ملالش و غم و شاديش از گونهء ديگري مي‌شود.اگر با اين رويكرد به اين تجربه‌ عطار و مولوي نظر افكنيم، در خواهيم يافت كه چگونه غرق‌شدگي در عشق و زيست در بي‌كرانگي، انسان را در موقعيت‌هاي زيسته‌ متفاوتي قرار مي‌دهد كه رنگ و بوي تر و تازه به آن خواهد بخشيد. به مدد همين نظرگاه است كه در مي‌يابيم چرا عطار سراسر دردمندي و اندوه است و هر كه را غم‌دارتر است، مقرب‌تر مي‌بيند و چرا اساسا مولوي در عشق يكسره سخن از طرب و دست‌افشاني دارد.