نسبت گرايش تفسيري وجودگرايانه با ساير گرايش‌هاي تفسيري

در دوره معاصر، مواجه با انبوهي از آثار تفسيري در مباحث وجودگرايانه از جمله انسان در متن زندگي، آزادي، انتخاب، مسئوليت، تفرد، اضطراب، معناي­زندگي و... دال بر شكل­گيري گفتمان وجودگرايي در تفسير متون ديني است. در اين مقاله پس از تحليل­وبررسي، اين رويكرد به مثابه يك گرايش جديد تفسيري معرفي شده­است. براي تبيين زواياي مختلف اين گرايش، به مقايسه گرايش وجودگرايي با گرايش­هاي عرفاني، اجتماعي و تربيتي در تفسير پرداخته­شده­است و نسبت هريك با گرايش وجودگرايي مورد بررسي قرار­گرفته­است. نتايج باهم­نگري اين سه گرايش تفسيري با گرايش وجودگرايانه حاكي از آن­است كه ضمن اشتراك اين گرايش­ها در برخي ويژگي­ها، نسبت همسويي بينشان برقرار­است و هيچ­يك در مقابل اين گرايش قرار ندارند. معرفت نفس، اهميت تدبرگرايي در تفسير، تأكيد بر خودسازي، نحوه تعامل با عقل و عدم اعتماد مطلق بر آن و... از مشتركات گرايش­تفسيري عرفاني با گرايش وجودگرايي است. اهميت­دادن به بعد عملي زندگي، داشتن رويكرد انتقادي، استفاده از نثر جذاب و قابل فهم براي عموم و همچنين تقليدناپذيري از ويژگي­هاي مشترك گرايش اجتماعي با وجودگرايي است اما از جهت جايگاه عقل و اعتماد بر عقل در تفسير با گرايش وجودگرايي همسو نبوده تا جايي كه برخي به تفسير اجتماعي، تفسير عقلاني نام نهاده­اند. لزوم توجه به انسان­شناسي صحيح قرآني، اهتمام به نياز انسان عصر حاضر و مسئوليت­­هاي فردي و توجه به انسان به عنوان موجودي مختار از مسائل مشترك ميان گرايش وجودگرايي و گرايش تربيتي است.