نقش عقل عملي در كمال انسان

فلاسفه اسلامي نفس انساني را مشتمل بر تمام قواي طبيعي، گياهي و حيواني دانسته و علاوه بر آن معتقدند كه دو قوه ويژه به نام‌هاي عقل نظري و عقل عملي دارد. درباره عقل عملي و جايگاه آن در بين قواي نفس ناطقه و نيز كاركرد آن كمتر سخن گفته شده است. از اين رو ما در اين مقاله به روش توصيفي-تحليلي به اين مهم پرداخته و به اين نتيجه رسيده‌ايم كه كيفيات اربعه، قواي طبيعي، نباتي و حيواني (كه تقريبا بيست و چهار قوه مي‌شوند) در خدمت عقل عملي (در جايگاه بيست و پنجم) قرار مي‌گيرند تا او نيز با سه كاركرد (انفعالات، استنباط صناعات و افعال اختياري) و در چهار مرتبه (تهذيب ظاهر، تهذيب باطن يا تخليه، تحليه، فنا و اسفار اربعه) در خدمت عقل نظري باشد و عقل نظري را مهيا كند تا از مبادي عاليه منفعل شده و از مرتبه هيولاني به بالملكه، بالفعل و سپس مستفاد برسد و بدين وسيله با بياني فلسفي روشن مي‌شود كه همه عالم در خدمت انسان است تا انسان با دو بال عقل نظري و عقل عملي به عالي‌ترين درجات كمال كه همان قرب الهي است نائل گردد.