تبيين فلسفي عليت و تعامل آن با معارف شريعت

تعامل معارف عقلي با دين، مسئله‌اي مهم و چالش‏برانگيز است و از ادعاي اتحاد تا تباين تام را دربرمي‌گيرد. مدعيان تباين، روح شريعت را امري قدسي و از آميختگي با معارف انساني و بشري منزه مي‌دانند و طرفداران اتحاد معتقدند آن‏كه از معارف حكمت بهره نبرده باشد، از درك عميق و دقيق محتواي شريعت بي‏بهره خواهد بود. در نگاه اعتدالي تأثير بعد عقلاني دين بر ديگر ابعاد انكارشدني نيست. در اين مقاله با روشي تطبيقي ـ تحليلي به تعامل عليت و توابع آن با معارف شريعت پرداخته، ضمن بحثي مصداقي نشان داده‏ايم اين سنت عقلي در محورهايي مانند مقابله با هجمه‌هاي بيروني، مبارزه با انحراف دروني، تبيين معارف معقول به‏عنوان ركن ذاتي دين، ممانعت از سوءبرداشت‏ها، تذكر به عواقب بعيده و پاسخ به اشكالات با معارف شريعت تعامل داشته، در برخي موارد بر مواجهه ظاهري و مشهور برتري دارد. سنت فلسفي اسلام با تعميق معارف عقلي دين و ايجاد بينش و نگرش قوي، مي‌تواند در ابعاد سه‏گانه شريعت (عقايد، احكام و اخلاق) و از آن رهگذر در نظر و عمل فرد و جامعه اثرگذار باشد