جبرانِ خسارتِ متهمانِ بازداشت شدهِ بي‌گناه در نظام عدالت كيفري ايران و فرانسه

Compensation from innocent arrested defendants in Iran and France Criminal Justice System

حق بازداشت يكي از مهم‌ترين اختياراتي است كه در راستاي مبارزه مؤثر با جرم به مقام‌هاي نظام عدالت كيفري اعطا شده است. هر چند تلاش شده از طريق الزام مأموران به رعايت ضوابطي مانند وجود ادله متقن پيش از بازداشت، از بازداشتِ افرادِ بي‌گناه پيشگيري شود، ولي در برخي موارد با وجود رعايت موازين قانوني در زمان شروع و ادامه بازداشت، در نهايت رأي بر بي‌گناهيِ متهمِ بازداشت شده صادر مي شود. در اين مورد اين سوال اساسي مطرح مي‌شود كه آيا فردِ بازداشت شده مي‌تواند بابت مدت بازداشت و خساراتي كه در طول آن متحمل شده، غرامت درخواست كند؟ هرچند ديدگاه‌هاي موافق و مخالفي مطرح شده است، ولي استدلال موافقان از پشتوانه قوي‌تري برخوردار است. در همين راستا در دهه‌هاي اخير در نظام‌هاي مختلف كيفري از جمله فرانسه (از سال 1970 ميلادي) و ايران (از سال 1392 شمسي) اين حق به رسميت شناخته و جبران خسارتِ متهمانِ بازداشت شدهِ بي‌گناه وارد قوانين آيين دادرسي اين دو كشور شد. اين مقاله تلاش دارد با رويكردي تطبيقي، به بررسي اين نهاد در نظام عدالت كيفري ايران و فرانسه بپردازد.

The Right of arrest is one of the foremost authorities that has been awarded to authorities of criminal justice system in order to fight against crime effectively. Although attempts has been done to prevent from detention of innocent persons by requiring officers to use criteria such as reasonable suspicion before detention, but in some cases with according to the law at the beginning and continued detention, finally the verdict on the innocence of arrested defendants was issued. In this case the fundamental question arises as to whether the detainee can claim compensation for detention and losses during which incurred? Although the pros and cons raised, but arguments of proponents is stronger than opponents. In this regard, in recent decades under various criminal justice system including France (since 1970) and Iran (since 2014) the right of compensation from innocent arrested defendants have been accepted. This article tries to study this institution in Iran and France criminal justice system with a comparative approach.