تقرير برهان صديقين آقاعلي مدرس زنوزي (سيري در «رساله في طريقه الصديقين» آقاعلي مدرس)

برهان صديقين كه از ابداعات فيلسوفان مسلمان است، از معتبرترين برهان‏ها بر وجود حق‏تعالي و صفات ذاتيه و فعليه اوست. در اين عرصه فيلسوفاني چون ابن‌سينا، ملاصدرا و تابعان ملاصدرا از ملاعلي نوري تا علامه‌طباطبايي قلم زده‌اند. آقاعلي مدرس يكي از فيلسوفان صدرايي است كه در رساله في طريقه الصديقين خود برهان ويژه‌اي اقامه كرده است. در اين برهان او از ماهيت من حيث هي آغاز مي‌كند و با اثبات اصالت و تشكيك وجود، بدون روي‏آوري به تقسيم وجود، احكام حقيقت وجود يا وجود من حيث هو وجود را به دست مي‌آورد و نشان مي‌دهد وجود من حيث هو وجود واجب‏الوجود است و از واجب‏الوجود صفات ذاتيه و سپس صفات فعليه‌اش را نتيجه مي‌گيرد. اين برهان ازآنجا‌كه بر تقسيم وجود مبتني نيست، از برهان‌هاي صديقيني كه از تقسيم وجود بهره مي‌گيرند، برتر است؛ زيرا در برهان‌هاي تقسيم، قسمي از آن وجود ممكن است. ازاين‌رو، محتمل است كه قسم ممكن كه همان وجود خلقي است، وجود واجب و خداي متعال را نتيجه داده باشد. اگر چنين احتمالي روا باشد، احتمالاً برهان صديقين نباشد؛ درحالي‌كه اگر از تقسيم وجود بهره نگرفته باشيم، اين احتمال به‌طور كلي منتفي است.