قواعد و شرايط ارث حق در فقه اماميه و حقوق ايران با تكيه برآراي امام خميني(س)

Rules and Conditions of Inheritance in Imamiya Jurisprudence and Iran Law with Emphasis on Imam Khomeini’s Viewpoints

بحثي كه در باب ارث كمتر به آن پرداخته‌شده اين است كهجداي از اموال (اعيان)، حقوق (با انواع تقسيمات آن) نيز مي‌تواند موضوع ارث قرار گيرد؛ اما همان‌طور كه مي‌دانيم بين انواع حق تفاوت وجود دارد، امام خميني نيز به‌عنوان يك فقيه ريزبين، همين تفاوت‌ها را در ارث پذير بودن يا نبودن حق تأثير گذار مي‌داند؛ لذا بايد بررسي كرد كه اصولاً چه حقوقي به ارث مي‌رسند و مبنا و قواعد ارث پذير بودن يا نبودن حقوق، چيست؟ درواقع تكاپو براي يافتن يك قاعدة كلي و رسيدن به يك جمع‌بندي و آشتي بين نظرات موافقين و مخالفين ارث حق با توجه به اقسام حق و تفاوت‌هاي بين آن با استفاده از روش توصيفي - تحليلي و مراجعه به نظرات فقها و حقوقدانان و همچنين توجه خاص به نظرات امام خميني، از اهداف و نوآوري‌هاي مهم اين مقاله محسوب مي‌شود. نتيجه نهايي نيز بيانگر اين است كه از ميان انواع و اقسام حق، تنها حقوق مالي است كه اصولاً تحت شرايطي به ارث مي‌رسد، مگر در موارد خاص كه حقوق غيرمالي نيز مي‌تواند موضوع ارث قرار بگيرد.

An issue that has drawn lesser attention in the field of inheritance is that beside properties, rights (and its different types) too can be a subject of inheritance. However, there are differences among different types of rights. Imam Khomeini maintained that these differences can influence the inheritability of a right or otherwise. The main question of this paper is: What rights are inherited and what are the principles for inheritability of a right? Descriptive and documental methods have been employed in this research to find out a general rule for inheritability of rights based on the viewpoints of the jurisprudents, jurists and Imam Khomeini. The findings of the research indicate that among different types of rights, only financial rights are inheritable, unless in some special cases that non-financial rights too are inheritable.