ارزيابي انتقادي اقتصاد نئوكلاسيك در مسئله گذار به اقتصاد دانش بنيان: رويكردي نهادي

A Critical Assessment of Neoclassical Economics in the Problem of Transition to the Knowledge-based Economy: an Institutional Approach

وقوع انقلاب دانايي و طرح الگوي اقتصاد دانش بنيان به واسطه دستاوردهاي خيره كننده خود، نگاه جوامع و سياست گذاران را معطوف به خود ساخته است. با آنكه طي چند دهه اخير اغلب جوامع ضرورت گذار به اقتصادي دانش بنيان را دريافته اند اما با كاميابي متفاوتي در اين عرصه روبرو بوده اند. مقاله حاضر با لحاظ همين نكته و به كمك ارزيابي اقتصاد نئوكلاسيك و اقتصاد نهادي در پي يافتن رويكردي مناسب جهت تحليل و تسهيل گذار به اقتصاد دانش بنيان مي باشد. براي اين منظور، با روشي توصيفي-تحليلي و مبتني بر مباني نظري نهادگرايي، ابتدا به تقابل رويكردهاي اقتصاد نئوكلاسيك و اقتصاد نهادي در مسئله"گذار"، فارغ از اقتصاد دانش بنيان پرداخته و در بخش دوم، تحليلي نهادي از اقتصاد برآمده از انقلاب دانايي ارائه شده است. ملاحظات اين تحقيق بيانگر آن است كه رويكرد نئوكلاسيك در محور نخست با ضعف هايي همچون پيامدگرايي، ايستايي و فروض بحران آفرين و در محور دوم نيز با شكست در سازوكار بازار و دگرگوني ماهوي پاره اي از فروض بنيادين خود همچون كميابي مواجه است. در برابر اين كاستي ها، گسست نهادي پديدآمده در پي انقلاب دانايي، اتخاذ رويكرد نهادي در تحليل مسئله گذار به اقتصاد دانش بنيان را ضروري مي سازد.

The occurrence of the knowledge revolutionand introducing the knowledge-based economy model have attracted societies and policy makers' attention, due to their striking achievements. Although during recent decades, most of the countries have found the necessity of transition to a knowledge economy, but they have had different success in this case. This essay with taking into account of this point and by assessing the neoclassical and institutional economics tries to find a proper approach to analyzing transition to the knowledge economy. To this purpose, first, no matter of the knowledgebased economy, we explore the neoclassical and institutional economics in the problem of "transition", with a descriptive-analytical method and based on the institutional theoretical foundations; and second, providing an institutional analysis of the economy resulted from the knowledge revolution. The results show that neoclassical approach, in the first part, has flaws such as staticity and crisis-producing assumptions, and in the second part, It suffers from market failures and basic transformation of some its fundamental assumptions like scarcity. Moreover, institutional discontinuity resulted from the knowledge revolution necessitates adopting an institutional approach for analyzing the problem of transition to the knowledge-based economy.