ارزيابي تأثيرات جريان توزيع اشتغال بر دگرگوني شبكۀ شهري در مجموعۀ شهري اصفهان با به‌كارگيري روش تحليل شبكۀ اجتماعي

روابط بين شهرهاي شبكۀ ‌شهري به‌واسطۀ جريان‌هاي جمعيتي و عوامل مؤثر بر آن شكل مي‌گيرد. در اين مقاله با بهره‌گيري از دو انگاشت توزيع ‌اشتغال و شبكۀ شهري، عوامل مؤثر در ايجاد و تشديد نابرابري‌هاي فضايي در شبكۀ شهري اصفهان ارزيابي شده‌ است. به اين منظور، دگرگوني‌هاي شاخص‌هاي اشتغال در شبكۀ شهري اصفهان، متشكل از 37 شهر مصوب طرح مجموعه‌شهري، در سه مقطع زماني 1375، 1385 و 1395 برپايۀ فاصلۀ بين شهرها در چارچوب تحليل شبكه‌هاي اجتماعي در نرم‌افزار (گفي) سنجيده شده است. نوع پژوهش در اين مقاله كاربردي است و تحليل‌هاي آن با استفاده از روش‌هاي كمي انجام شده ‌است. روش گردآوري داده‌ها، انجام مطالعات كتابخانه‌اي و بازبيني اسناد مدون است. براي تحليل يكپارچۀ انگاشت اشتغال و ويژگي‌هاي شبكۀ شهري، در هريك از مقاطع زماني سه‌گانه، شبكه‌اي جداگانه ترسيم و تحليل شده است. يافته‌هاي تحليل‌ها بيانگر آن است كه در شبكۀ شهري اصفهان، در مقاطع زماني سه‌گانه، دگرگوني‌هاي جمعيتي در شهرها (پرجمعيت و كم‌جمعيت) رابطۀ مستقيمي با جابه‌جايي جريان اشتغال در شبكۀ شهري ندارد و شهرهاي كم‌جمعيت همچون دستگرد، بهاران و قهدريجان، در مقاطع زماني پژوهش، عملكرد درخور توجهي در جذب جريان اشتغال داشتند. در مقابل، شهرهاي پرجمعيتي همچون اصفهان، خميني‌شهر، نجف‌آباد و شاهين‌شهر، در جذب جريان اشتغال، عملكرد ضعيف‌تري داشتند. شهرهاي با جمعيت متوسط در شبكۀ شهري اصفهان، در جذب جريان اشتغال عملكرد متوسطي نيز داشتند، به‌گونه‌اي كه مي‌توان گفت رابطۀ بين جمعيت و جذب جريان اشتغال در اين شهرها، رابطه‌اي مستقيم است. كلان‌شهر اصفهان با برخورداري از درصد درخور توجهي از امكانات، منابع، گردش‌هاي مالي، قدرت سياسي و جريان‌هاي جمعيتي، عملكرد مناسبي در رتبه‌بندي شهرهاي شبكۀ شهري ازلحاظ جذب جريان‌هاي اشتغال ندارد. بنابراين برنامه‌ريزي توسعۀ اشتغال در شبكۀ شهري مجموعۀ شهري اصفهان نمي‌تواند تابعي از رتبه‌بندي سلسله‌مراتب شهرها باشد و شاخص‌هاي بنيادين اقتصادي همچون نرخ مشاركت اقتصادي، نسبت اشتغال، نرخ بيكاري، بار تكفل، ضريب اشتغال و ضريب فعاليت عمومي نقش كليدي‌تري دارند.