سير و تطور تاريخي استعارۀ تمثيليه در نگاهي نقادانه

The Historical Evolution of Allegoric Metaphor through Criticism

در مقاله حاضر تلاش شده با روش تحليل محتوا و توصيفي، آراي متعدد و مختلف اهل بيان از ورود اين اصطلاح به عرصه بلاغت عربي و فارسي تا زمان حاضر، بررسي و تطبيق و نقد شود؛ نتايج تحقيق، مبين آن است كه اهل بلاغت، علاوه بر اختلاف در نام گذاري و پريشان گويي هاي زياد در تعريف مصاديق آن، چهار ديدگاه ماهوي درخصوص كميت و كيفيت استعاره تمثيليه دارند. به نظر مي رسد باتوجه به لفظ تمثيل و معاني آن، ديدگاه اول صحيح و با اين نام گذاري تطبيق دارد؛ هرچند براي رهايي از اين همه نام گذاري و پريشان گويي، پيشنهاد مي شود جايي كه مجاز مركب است و به اصطلاح از امور متعدد انتزاع مي شود، قائل به تفصيل شد و درصورتي كه ارتباط بين عبارت مذكور و معناي دوم آن غيرمشابهت باشد، آن را مجاز مركب ناميد، و درصورتي كه ارتباط بين عبارت مذكور و معناي دوم، علاقه مشابهت باشد و عبارت مذكور مَثَل يا در حكم مَثَل بوده، آن را استعاره تمثيليه ناميد، و اگر عبارت مذكور مَثَل يا در حكم مَثَل نباشد، آن را استعاره مركب ناميد.

Through a descriptive and content analysis method, it has been tried in present paper, to review, compare and criticize several different opinions of specialists about the entrance of allegorical metaphor into Arabic and Persian rhetoric from beginning up to now. The results of the research show that the rhetoricians have four essential viewpoint about the quality and quantity of allegorical metaphor in addition to their differences on naming and their delirious remarks about the definition of its examples. The first viewpoint seems being correct and corresponds with the naming due to the word allegory and its meanings; However, in order to get rid of all these naming and distortions, it is suggested to accept detailing where compound allegory is permitted or it is so-called abstracted from several affairs; and calling it a compound allegory is suggested if the relation between the term and its second meaning is inconsistent; and an allegoric metaphor if the relation between the term and its second meaning is consistent or the phrase is a proverb or a proverb-like sentence; and a compound metaphor if the phrase isn't a proverb or a proverb-like sentence.