مباني و روش هاي تفسيري و نقش آن در تبيين مفهوم توحيد

قرآن كريم از منظر جميع فرق اسلامي به عنوان مصدر اساسي تقرير عقائد كلامي و عقيدتي مطرح است؛ در پژوهش حاضر با محور قرار دادن مبحث توحيد به عنوان مهمترين مسئله مطرح در مباني عقيدتي اسلامي به تحليل تاثير مباني و روش هاي تفسيري در اين حوزه پرداخته شده است. منهج ما در اين نوشتار پرداختن به نقش و كاركرد مباني صدوري و دلالي تفسير و روش هاي تفسيري در تبيين مفهوم توحيد است. نگاه متمايز به وحي قرآني با ارائه صبغه بشري و غير الهي از ماهيت الفاظ و معاني آن نقطه عطف مباني تفسيري جريان هرمنوتيك بوده كه مستقيما بر تلقي اين جريان از جوانب مختلف مفهوم توحيد موٴثر بوده است. در حوزه مباني دلالي تاكيد بر استقلال دلالي قرآن كريم در بين علماء فريقين بعضا سبب گرايش به نظرگاه هاي سلف گرايانه را در حوزه توحيد عملي شده است؛ روش تفسيري روايي در حوزه سني آن در جريان سلفيه نمود يافته و با تكيه بر روايات ضعيف به تجسيم و تشبيه گرايي در حوزه توحيد صفاتي دامن زده است. رويكرد روايتگري در حوزه شيعي نيز با مخدوش نمودن استقلال دلالي قرآن به تاويل و باطن گرايي در حوزه توحيد انجاميده است. حضور پررنگ تفاسير تاويل گرايانه و تمثيل گونه در روش تفسير فلسفي و توجه به قرآن كريم به عنوان محصولي ادبي و فرهنگي در روش تفسيري ادبي نيز اثرات سوئي در تلقي اصحاب اين دو جريان در حوزه توحيد صفاتي داشته است.