بازنمايي جامعه مدني در مطبوعات (تحليل گفتمان جامعه مدني در مطبوعات ايران در دوره 1393-1388)

Representation of civil society in press: Discourse analysis of civil society in Iran’s press during 2009-2014

جامعه مدني مجموعه ويژه‌اي از نهادهاي مختلف غير دولتي است كه مي‌تواند مانع از تسلط دولت بر جامعه و فعال سازي ساير بخش هاي جامعه شود. اين پژوهش با هدف شناخت تفاوت هاي نحوه‌ي بازنمايي مفهوم جامعه مدني و صورت بندي گفتماني آن در روزنامه‌هاي اصلاح‌طلب و اصول‌گرا انجام شده است. بدين منظور 85 متن (سرمقاله‌ها ، صفحات انديشه) از ميان روزنامه‌هاي پرتيراژ متعلق يه دو جريان سياسي عمده كشور يعني اصول‌گرايان و اصلاح طلبان (در ميان سال‌‌‌‌هاي 1388-1393) انتخاب و تحليل شده است. (در اين پژوهش از روش گفتمان فركلاف و مفصل بندي مفهومي لاكلائو و موفه براي تحليل استفاده شده است). يافته‌ها نشان مي‌دهد در مطبوعات ايران مفهوم جامعه مدني با مفهوم مدينه النبي هم ارز قرار گرفته است. در اين ميان هر دو طيف در بازنمايي اين مفهوم بر سه اصل دولت، شهروندي و مشاركت اجتماعي تاكيد كرده‌اند. با اين تفاوت كه روزنامه‌هاي اصلاح‌طلب در مفصل‌بندي اين مفهوم به قوانين مردمي و دموكراتيك متوسل مي‌شوند. در مقابل روزنامه‌هاي اصول‌گرا در ساخت‌بندي گفتماني از دال مركزي جامعه- امت ديني استفاده كرده اند.

Civil society and democracy still remain as the most important characteristics of many countries in the contemporary world. Civil society consists of a range of none-governmental institutions that can impose powerful influence on the state. The key research question in the present analysis refers to how the concept of civil society has been represented in the press of Iran. The analysis focuses on the press of two main political parties in Iran: Reformists and Fundamentalists. Generally speaking, the research findings of the present analysis indicate that the representation of civil society in the press occurs through its three main components: state, citizenship, social participation. This general pattern applies similarly to the newspapers of both reformists and fundamentalists. However, more detailed analysis explores that this common pattern has been represented differently in the press of these two main parties: on the one hand, the representation of the concept of civil society in the reformist newspapers is significantly connected with democratic measures and public regulation. On the other hand, religious measures play a more evident predominant role in the representation of the concept of civil society in the fundamentalist newspapers, leading to the creation of a religious term for civil society so-called ‘Madianatol-Nabi’ (the city of the Prophet Mohammad). Finally, political discourse also imposes a powerful influence on the representation of these key concept and term in both reformist and fundamentalist press.