بررسي عدم حصر مصاديق فقهي حرج زوجه در طلاق حرجي با رويكردي بر نظرات امام خميني(س)

Exclusiveness of Jurisprudential Referents of Duress in Duress Divorce of Wife with Emphasis on Imam Khomeini’s Viewpoint

قاعده نفي عسر و حرج از عناوين ثانويه و يكي از مهم‌ترين و پركاربردترين قواعد فقهي به شمار مي‌آيد و بخش چشمگيري از تحولات حقوق خانواده ناشي از اين عنوان است. مهم‌ترين عاملي كه در فقه، سبب جواز درخواست طلاق از سوي زوجه شده، مسئله عسر و حرج وي است. در كتب فقهي متعدد مصاديق حرجي زوجه در بحث طلاق بر اساس نصوص روايي بيان‌شده است و در پژوهش حاضر، سعي بر آن شده است ابتدا به تبيين كلام فقهاي اماميه در مصاديق حرج زوجه و حق درخواست طلاق وي پرداخته تا درنهايت بتوانيم با تجزيه‌وتحليل آن مصاديق و بيان ادله‌اي، بدين نتيجه دست‌يابيم كه مصاديق مذكور در كلام فقها حصري و تحديدي نبوده بلكه جنبه تمثيلي داشته است و بر اساس مقتضيات زمان و مكان و شرايط اجتماعي گوناگون، متعدد و مختلف خواهد بود.

The principle of distress and constriction is among the secondary but highly used and most important rules in Islamic jurisprudence. A major part of the developme[1]nts in family laws comes from this principle. Distress and constraint are the two factors that legitimize requests for divorce by the wife according to Islamic jurisprudence. The majority of jurisprudential sources have constituted requests for divorce by the wife for distress and constriction based on the traditions. In this paper, we have first tried to clarify Imamiyah jurists’ rules on divorce for distress and constriction and secondly, made an analysis on the reasons, in order to come to this conclusion that those instances in the words and rules of the jurists are symbolic and not restrictive in nature. Therefore, they are varied according to the time and place, and social conditions