بررسي انتقادي چاپ «رساله تحقيقات سرحديه»

روابط ايران و عثماني با تشكيل كنفرانس ارزنه الروم (1259ق) و انعقاد عهدنامه دوم ارزنهالروم (1263ق) وارد مرحله جديدي شد. به موجب اين معاهده، مقرر شده بود، تا با تشكيل كميسيوني، مناطق مرزي دو كشور تحديد حدود گردد. ميرزاجعفرخان مشيرالدوله به عنوان نماينده ايران در كميسيون مزبور، در زمان ماموريت خود، صدها نامه خطاب به دولتمردان ايران درباره روند تحديد حدود ارسال نمود. به جز آن، گزارش ماموريت خود را به صورت مبسوط با عنوان «رساله تحقيقات سرحديه» تدوين و در 1272ق به صدراعظم وقت تقديم كرد. اين رساله، به عنوان نخستين اثر مهم در زمينه مرزهاي ايران و عثماني، به مثابه يگانه ماخذ منحصربه فرد مورد استناد نمايندگان ايران در كميسيون هاي متعدد تحديد حدود بود.اين اثر تنها يك بار در سال 1348ش به اهتمام محمد مشيري به چاپ رسيده است. سوگ مندانه، با گذشت 49 سال، هنوز پژوهشي انتقادي درباره اين متن صورت نگرفته است تا ميزان صحت و وثاقت آن مورد ارزيابي و سنجش قرار گيرد. در مقاله حاضر براي نخستين بار به اين موضوع پرداخته شده است.