كاربرد فاصله تاكسنوميك و خوشه‌بندي براي تعيين ميزان نزديكي و شباهت خاك‌هاي آهكي، گچي و شور آذربايجان شرقي در دو سيستم طبقه‌بندي خاك

در اين تحقيق كارايي فاصله تاكسنوميك و خوشه­بندي براي پي بردن به ميزان همبستگي و ارتباط خاك­هاي آهكي، گچي و شور مناطق نيمه خشك و خشك آذر بايجان شرقي بر اساس سيستم هاي رده­بندي خاك آمريكايي (Soil Taxonomy) و مرجع جهاني (World Reference Base) مطالعه شده است. فاصله تاكسنوميكي با استفاده از نرم­افزار R و Numerical Taxonomy با كاربرد نرم­افزار Excel و خوشه­بندي بوسيله نرم­افزارهاي R و SPSS محاسبه و ارتباط آنها در دو سيستم بررسي گرديد. سپس، ضمن استفاده از ميانگين داده­هاي كمي فيزيكوشيميايي، نتايج حاصل از محاسبات و خوشه­بندي با همديگر و نيز با نظر متخصصين مقايسه شد، كه همبستگي كمي خوبي بين ساليدها با سالونچاك­ها و سالونتزها، جيپسيدها با جيپسي­سول­ها، آرجيدها با لووي­سول­ها، زرپت­ها با كلسي و جيپسي­سول­ها وجود داشت. نتايج حاصل از چهار روش تقريبا با همديگر هماهنگ و شبيه بوده، اما استفاده از هر يك محدوديت­ها و مهارت­هاي خاص خود را دارا مي­باشد. روش مفهومي بر اساس خصوصيات كيفي بارز خاك­ها ( فاكتورها يا فرآيندهاي تشكيل خاك، افق­هاي مشخصه و در كل خصوصيات مورفولوژيكي بارز خاك­هاي آهكي، گچي و شور) و كددهي آنها بوده كه براي دقيق بودن اين روش اطلاعات و مهارت كافي و تخصصي ضروري است. در روش­هاي سنتروئيدي تاكسنومي عددي و خوشه­بندي، داده­هاي كمي حاصل از آزمايشات فيزيكوشيميايي استفاده شده و نتايج اين روش­ها بيشتر قابل اعتماد مي­باشد. آسان­ترين روش استفاده از نرم­افزار تاكسنومي عددي بوده كه با گزينه هاي ساده و بدون هيچگونه برنامه­نويسي، ماتريس تشكيل داده و ضمن نرمال كردن داده­ها، بر مبناي معادله ماهالانوبيس فاصله تاكسنوميكي را به سادگي در دسترس قرار مي­دهد. در كل اين ابزارها و محاسبات براي يافتن ارتباط بين خاك ها در سيستم­هاي مختلف رده­بندي مفيد بوده و از نظر كمي يافته­هاي عددي براي ارتباط دادن و همبستگي كل آن ها در سيستم­هاي رده­بندي مخصوصا ST وWRB كه در ايران پركاربرد هستند توصيه مي­شود.