مروري بر بيان‌ناپذيري تجارب عرفاني

بيان‌ناپذيري تجارت عرفاني مورد تأكيد عارفان و فيلسوفاني از شرق و غرب عالم است. درباره‌ راز و چرايي توصيف‌ناپذيري حالات عرفا ادله‌اي مطرح شده است. لازمه‌ توصيف‌ناپذير بودن تجارب عرفاني اين است كه بيان عرفا عاري از معنا و محتوا، و از حيث واقع‌نمايي، فاقد ارزش و اعتبار باشد؛ ولي آيا مي‌توان به چنين لازمه‌اي ملتزم شد؟ عارفان و غيرعارفان در توجيه ارزش بيانات عرفا و در معنا و مقصود سخن و گفتار ايشان، توجيهات و تفسيرهايي ارائه كرده‌اند. نظريه‌ ديونيسيوسي، نظريه‌ استعاره و نظريه‌ استيس، سه نظريه‌اي هستند كه در اين‌باره عرضه شده‌اند، ولي هركدام از اين سه نظريه، نقاط ضعفي دارند كه مانع از پذيرش آنها مي‌شود. نظريه‌ پيشنهادي اين نوشتار، نظريه‌ چهارمي است كه سرّ بيان‌ناپذيري تجارب عرفاني را در عواملي خاص جست‌وجو مي‌كند و مي‌كوشد توضيحي فاقد نقاط ضعف سه نظريه پيش‌گفته ارائه دهد.