بررسي رابطه تفسير مفاهيم فلسفي با مسئله اصالت وجود در انديشه شيخ اشراق و صدرالمتألهين

تفسير «معقولات ثاني» پيوند ناگسستني با مسئله «اصالت وجود» دارد كه اين دادوستد متقابل، در نظام فلسفي شيخ اشراق و حكمت متعاليه بيشتر مشهود است. از رهگذر اين جستار مشخص مي‌شود كه سهروردي نه‌تنها معقولات ثاني منطقي و فلسفي را فاقد وجود خارجي مغاير مي‌داند، بلكه به نفي مطلق تحقق خارجي آنها پرداخته، آنها را امور ذهني صرف قلمداد مي‌نمايد و در پرتو همين مبنا، نظريه اصالت ماهيت و اعتباريت وجود را مطرح مي‌سازد. اين در حالي است كه به باور صدرالمتألهين ازآنجاكه ظرف تحقق ربط، ظرف تحقق طرفين ربط است، هر دو طرف در ظرف واحد كه همان ظرف اتصاف موضوع به حكم است تحقق دارند؛ بنابراين چون اتصاف در مفاهيم فلسفي در ظرف خارج سامان مي‌پذيرد، مفاهيم فلسفي نيز بايد تحقق خارجي داشته باشند. صدرالمتألهين در پرتو اين مبنا، ضمن نقد برهان شيخ اشراق بر اعتباريت وجود، در سايه براهين نظريه اصالت وجود به تفسير نحوه تحقق مفاهيم وجودي پرداخته است.