مقايسه‌ي «دروغ» و پيامدهاي تربيتي آن در اسلام و مسيحيت با تحليل اختلاف‌نظر ميان انديشمندان دو دين

دروغ نزد انديشمندان اسلامي از دو منظر اخلاقى و فقهى قابل بررسى است. در اين ميان، اخلاق‌پژوهان به توسعه در زمينه ي اقسام دروغ قائلند. شاخص‌ترين پيامد تربيتي دروغ كه نوعي خيانت محسوب مي‌شود، «اغراء به جهل» يا كشاندن انسان به راهى خلاف واقع است. از اين‌رو، اديان الهي بر مبناي فطرت حقيقت گراي بشر، در تمام ساحات زندگي انسان، با «دروغ» به مخالفت برخاسته‌اند. آنها ضمن بررسي ريشه‌هاي دروني و بيروني دروغ، پيامدهاي تربيتي آن را برشمرده‌اند و در نهايت، به راه‌هاي علمي و عملي مبارزه با دروغ همت گماشته‌اند؛ بنابراين، در نفي دروغ، ميان هيچ‌يك از اديان الهي ازجمله اسلام و مسيحيت اختلافي وجود ندارد. در اين ميان، محور اختلاف به مصداق‌هاي دروغ بازمي‌گردد. در باور انديشمندان مسيحي، دروغ هيچ‌گونه استثنايي ندارد و مصداق‌هاي آن، گسترده و شامل موقعيت‌هاي مختلف مي‌شود؛ درحالي‌كه علماي اسلامي، بر مبناي قاعده‌ي عقلاني اهم و مهم در موقعيت‌ها و شرايط خاص، توريه و تقيه را، راهكارهايي براي خروج از خطرها و تهديدها معرفي مي‌كنند. اين امر سبب شده است، برخي انديشمندان مسيحي، دين اسلام به‌ويژه مذهب تشيّع را، متهم به جواز و پذيرش دروغگويي كنند. پژوهش حاضر با بررسي دروغ در اسلام و مسيحيت از سه منظر، به اشكال‌هاي انديشمندان مسيحي و اختلاف نظر آنان با علماي اسلامي دراين‌باره پاسخ مي‌دهد و ثابت مي‌كند با وجود بحث‌ها و اتهام‌هاي موجود، ميان اسلام و مسيحيت، درباره‌ي «دروغ» و پيامدهاي تربيتي آن هيچ اختلافي وجود ندارد و توريه و تقيه، در هيچ‌يك از اين دو دين، دروغ به‌ شمار نمي‌آيند.