شاهنامه نمود حذف، غياب يا حضور ديگري

فاقد عنوان و چكيده لاتين

مفهوم «ديگري» به وسيله ميخائيل باختين به حوزه ادبيات و نظريه هاي ادبي وارد شد. باختين در ميان انواع ادبي، تنها نوع ادبي رمان آن هم رمان هاي داستايفسكي را واجد شرايط گفت وگويي و حضور «ديگري» مي پنداشت. بر همين اساس، باختين ژانر حماسي و تراژيك را همچون رمان هاي تولستوي فاقد خصلت مكالمه اي مي داند. او معتقد است بنياد آثار حماسي بر پايه حذف و طرد ديگري استوارست. در مقاله حاضر كوشيديم با رويكردي سلبي و ساختارشكنانه به راي باختين در باب آثار حماسي، نمودهاي «ديگري» در شاهنامه را نشان دهيم. اين نمودها را در ساحت هاي متفاوتي مي توان بررسي كرد كه عبارت اند از: 1) آفرينش شاهنامه به مثابه نمود صدايي ديگر در برابر صداي حاكم؛ 2) شاهنامه تلاقي ژانرهاي مختلف در كنار هم؛ 3) نهاد پهلواني در برابر نهاد شاهي؛ 4) ازدواج با بيگانگان. همه اين مولفه ها گواهي بر حضور ديگري و وجود چندصدايي و گفت وشنود در شاهنامه است.