عوامل مؤثر بر انعقاد قرارداد بازرگاني و بحرپيمايي 1319 ايران و شوروي

Factors affecting on contract of Iran and the Soviet unio‎n 1319 trade and sailing contract

مناسبات تجاري ايران و شوروي در دوران پهلوي اول به واسطه سياست هاي اتخادشده از سوي رجال سياسي و اقتصادي دو كشور، متفاوت از مناسبات تجاري در دوران قاجار دنبال شد. در حالي كه روسيه در دوران قاجار پس از تحميل عهدنامه تركمانچاي، به شريك اول مناسبات تجاري با ايران تبديل گرديد. اين جايگاه، با سياست گذاري هاي حكومت انقلابي شوروي و حكومت پهلوي اول در حوزه اقتصاد تجاري، از دست رفت و آلمان نازي با انجام دادن معاملات تجاري پايا پاسي از سال 1314 جايگزين آن شده نوع مبادلات تجاري پاياپاي ميان ايران و آلمان ضمن تأمين منافع اقتصادي و تجاري ايران، تداوم آن را به الزامي براي كشور تبديل كرد. در نتيجه به وجود آمدن اين الزام بود كه ايران با وجود تمايل شوروي، تمايل خود را براي تحكيم و ادامه مناسبات تجاري با اين كشور از دست داد. علي رغم وجود اين بيميلي، ايران در فروردين 1319 قرار داد بازرگاني و بحرپيمايي را با شور منعقد كرد. انعقاد اين قرارداد در شرايطي كه ايران پيشتر تمايلي به آن نداشت اين پرسش را مطرح مي سازد كه عوامل مؤثر در انعقاد قرارداد بازرگاني و بحرپيمايي 1319 ايران و شوروي چه بوده است؟ مقاله پيش رو با استفاده از روش تحقيق تاريخي و به كارگيري اسناد و مدارك آرشيوي، نشريات و كتاب هاي تاريخي، پرسش مذكور را پاسخ داده است. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه بروز جنگ جهاني دوم و سياست محاصره دريايي آلمان توسط متفقين، عامل مؤثري در انعقاد اين قرار دادبود، محاصره دريايي آلمان موجب ايجاد كندي و اختلال در مناسبات و مبادلات تجاري دريايي ايران و آلمان طريق دريا شد. در نتيجه اين وضعيت ايران ناچار شد تا به منظور دستيابي به راه زميني مناسب از طريق خاك شوروي، شش ماه پس از آغاز جنگ جهاني دوم و در فروردين 1319 ، قرارداد بازرگاني و بحرپيمايي را با اين كشور منعقد كند

Abstract Iran and the Soviet unio‎n`s economic relations during the reign of Pahlavi I, owing to the adopted economic political policies of the two countries was different from those of Ghajar. While Russia by imposition of treaty of Turkmenchay became the first side of commercial relations with Iran, this position with commercial policy of the revolutionary government of the Soviet unio‎n and Pahlavi I lost its significance in 1314 and Nazi Germany was replaced with mutual commercial relations. The type of mutual commercial relations between Iran and Nazi Germany with the security of economic commercial benefits paved the way for an obligation in the continuity of this trend for the country. In spite of unwillingness in Farvardin of 1319, Iran made a contract with the Soviet unio‎n on trade and sailing. Termination of this contract under the condition that Iran was unwilling in advance, arises this question that what were the effective factors in the termination of the contract on sailing and trade between Iran and the Soviet unio‎n in 1319? This question in the article was surveyed according to historical research by using archive documents, journals and historical books. The finding of this research shows that World War II and marine siege of Germany by the allies were the effective factors in the termination of this contract. Marine siege of Germany paved the way for disorder and problems in commercial relations of Iran and Germany through the sea. Under this circumstance, in order to reach land way, Iran had to terminate a contract with the Soviet unio‎n on trade and sailing in Farvardin of 1319, six month before World War II.